İRFAN DONAT
12 03 2016, 12:07 Güncelleme: 14.03.2016, 09:01
Böyle giderse gelecek 10 yılda Türkiye'de eşek bulamayacağız; çocuklarımıza eşekleri hayvanat bahçelerinde göstereceğiz. Bunu biz değil Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verileri söylüyor.
TÜİK'e göre 2005 yılında 341 bin seviyesinde olan eşek sayısı son 10 yılda yüzde 55 azalarak 2015'te 155 bine kadar geriledi.
Bir dönem kırsalda ailelerin vazgeçilmez yardımcısı olarak her türlü işte kullanılan eşekler şimdilerde kendi kaderlerine terkedilmiş durumda.
Aslına bakarsanız dünyada eşek sayısı artışta ve eşek sütü üreten çiftliklere yoğun bir ilgi var. Çünkü dünyada ciddi bir eşek sütü pazarı var. Buna paralel olarak da başta Avrupa olmak üzere dünyanın farklı bölgelerinde eşek sütü elde etmek için çiftlik ve üretim projeleri geliştiriliyor. Bu ülkelerin başında ise İtalya İngiltere, Fransa, Mısır, İsrail, Hindistan, Çin, Meksika ve Pakistan gibi ülkeler geliyor.
Neden mi?
Protein, vitamin, kalsiyum ve omega 3 gibi zengin içeriği ile anne sütüne en yakın süt olarak gösterilen eşek sütü, antik Mısır'dan günümüze kadar farklı alanlarda kullanılıyor.
LİTRESİ 100 TL AMA MEVZUAT YOK
Avrupa'da litresi 50-60 euroya satılan eşek sütü Türkiye'de de ortalama 100 liradan alıcı buluyor.
Söz konusu fiyatlar Türkiye'de de eşek sütü üretimine yönelik çiftlik kurma projelerini cazip kılıyor ama gelin görün ki karşınıza bürokratik engeller çıkıyor.
Türkiye'de eşek çiftliklerine ve eşek sütü üretimine yönelik hali hazırda bir mevzuat yok. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına göre eşekler, çiftlik hayvanı olarak adlandırılmıyor. Mevzuat eksikliğinden ötürü bakanlık eşek sütünü çiğ süt satışı tarafında tescil edemiyor.
Türkiye'nin ilk eşek çiftliği olan Koruköy Çiftliği'ni Kırklarelinde kuran Kemal Bozdemir de bu konuda mevzuat çıkmasını bekleyenler arasında.
2011 yılının sonunda Nevşehir tarafından yaklaşık 150 eşek toplayarak bu işe başladıklarını anlatan Bozdemir, “Aslında eşek sütü Anadolu'da yaygın şekilde tedavilerde kullanılıyor. Eşek sütünün Türkiye'de geleceği var. Özellikle gelişmiş ülkelerde bu süt çok kıymetli bir ürün olarak ortaya çıkıyor” diyor.
DÜNYADA TALEP ARTIYOR
330 dönüm arazide şuan 230 eşekleri bulunduğunu kaydeden Bozdemir, iyi bir bakımla 20 yıl yaşayan eşeklerin 12 yıla kadar doğurganlığının devam ettiğini belirtiyor.
Çok iyi bakılmış bir eşeğin günde 1,5 litre süt verdiğini belirten Bozdemir, sütün bir kısmının yavru için ayrıldığını o yüzden eşekten günde ortalama 600-750 cc arasında süt alınabildiğini dile getiriyor.
Avrupa'da eşek sütünün hem bireysel tüketim tarafında ilgi gördüğünü hem de kozmetik sanayinde önemli bir ürün olduğunu anlatan Kemal Bozdemir, “İtalya'da devlet eşek sütünü çocuk hastanelerine veriyor. Erken doğan çocukların akciğerleri gelişmediği için astım tehlikesi ile karşılaşıyorlar ve eşek sütünün akciğerlere müthiş faydası var. Gençlik sivilcilerine, saç dökülmesine, tırnak kırılmasına, boğmaca gibi rahatsızlıklara iyi geliyor. Eşek sütünün insan sağlığına faydaları üniversitelerdeki akademik araştırmalarla ispat edilmiş durumda” diye anlatıyor.
“DEVLET TEŞVİK EDEBİLİR”
Türkiye'de eşek sütüne yönelik mevzuat sorununa da değinen Bozdemir, devletin eşek çiftliklerini bir başlık altında ele alması gerektiğini savunuyor.
Pilot çiftlikler kurularak çevre köylerde eşek besleyeciliğinin teşvik edilebileceğini ifade eden Bozdemir, “Kırsalda ailelerin 5-10 eşek sahibi olması sağlanabilir ve eşek sütleri mobil şekilde toplanabilir. Toplanan sütler pilot çiftliklerde soğuk zincir içinde şişelenir ve son kullanıcıya ulaştırabilir. Bu konu, teşvikler sağlanarak kırsaldan kente göçü önüne geçilmesi için sosyal bir proje olarak ele alınabilir. Köylüler bu işten en az asgari ücret kadar gelir elde edebilir” diyor.
Türkiye'de hızla azalan eşek sayısına da dikkat çeken Bozdemir, çiftliklerine haftasonları ailelerin gelerek çocuklarına eşekleri gösterdiğini söylüyor.
Bu arada son bir not olarak hemen hatırlatalım... Türkiye'de eşek sayısındaki dramatik düşüşe benzer bir tablo at ve katırlar için de geçerli. Türkiye'de son 10 yılda at sayısı yüzde 42 azalarak 208 bin seviyesinden 123 bine kadar gerilemiş durumda. Katır sayısı da 82 binlerden 43 binlere kadar düşmüş durumda.
