FINANCIAL TIMES
13 01 2016, 11:01 Güncelleme: 16:30
Ocak 2014'te 100 doların biraz üzerinde seyreden petrol fiyatları, dün gece itibariyle 30 doların altını gördü. Çin ekonomisi hakkındaki endişelerin petrole olan talebi kısması, düşük talebe rağmen OPEC ülkelerinin üretimi kısmaması ve beş yıllık ortalamanın 100 milyon varil üzerinde seyreden arz miktarı, petrolde görülen 12 yıllık rekor düşüşün en önemli sebepleri arasında. Financial Times, bu gidişatın nasıl şekilleneceğini petrolün geleceğine karamsar ve iyimser bakan iki farklı uzmana sordu.
AYI SENARYOSU - Citigroup Emtia Araştırmaları Küresel Başkanı Ed Morse
"Kısa dönemde petrol piyasasının genel görünümü oldukça kasvetli. Petrol envanterlerinin günde 1,4 milyon varil arttığı bir yılın ardından üretim yükselmeye devam ediyor. Üstelik Çin ekonomisindeki yavaşlama sebebiyle petrol ürünlerine olan talep bu kadar azalmışken. Petroldeki arz fazlasının en önemli sebebi Kanada ve Brezilya gibi OPEC dışı ülkelerin 2010'dan bu yana devam eden üretimi. OPEC ülkelerinden de, dünyanın en büyük petrol ihracatçısı Suudi Arabistan, pazar payını korumak için üretimi devam ederken, Irak'ta ise petrol üretimi daralıyor. İran ise üzerindeki yaptırımların kalkmasıyla her an piyasaya tekrar geri dönebilir. "
"Ham petrolün küresel stoklarında artış sürerken enerji endüstrisinde ise stoklama kapasitesi giderek düşüyor. Bu durum, petroln fiyatlarını daha da zayıflatabilir hatta 20 dolar seviyesine kadar çekebilir"
"Petrol piyasası yeniden dengeye gelemeyecek demiyorum ama koşullar böyle devam ettikçe önceki durumundan dramatik şekilde farklı olacak. 21'nci yüzyılın başındaki yüksek fiyatlar, katran kumu, derin su petrolü ve şist yağında istismarlara yol açtı."
"Petrolün gayrisafi yurtiçi hasıladaki payı küresel anlamda azalıyor. Özellikle ulaşımda çevre duyarlılığı arttıkça petrol bu alandaki tekelini kaybediyor. Petrolün çok fazla ve ucuz olmasına rağmen, "petrol devleti" olmanın değeri giderek artıyormuş gibi gözüküyor. Bu matematiğin yeni dinamiği ise doğal gaz oluyor"
BOĞA SENARYOSU - Standard Chartered Emtia Araştırmaları Başkanı Paul Horsnell
"Piyasadaki petrol ticareti hiçbir temele dayandırılmadan devam ediyor. Varil fiyatı bu koşullar altında 10 dolara kadar düşebilir ve bu herkes için çok aptalca olur. Ancak fazla kapasitenin sürdürülebilirlik seviyesi düşük. Libya örneğindeki gibi beklenmedik arz kesintilerinin olma ihtimali yüksek. Piyasalar, bu arzın yeniden artabileceğinden endişeli. Bu durum da fiyatlardaki jeopolitik primin neredeyse sıfıra düşmesine neden oluyor."
"Suudi Arabistan piyasasını aniden dengeye sokabilir ama bunu OPEC ve OPEC dışı ülkelerle anlaşmadan yapmak istemiyor. Bu sebeple, OPEC dışı ülkelerin piyasayı dengeye getirmesi gerek. Bunun için de ABD kaya petrolünün en büyük paya sahip olacağı günlük petrol arzının 1 milyon varile düşmesi gerekiyor. Sadece ABD'de ham petrol üretimi günlük 500 bin varilden daha fazla düşmüş durumda. Böyle giderse piyasa Nisan ayında dengeyi bulabilir ve yılın ikinci yarısında açık vermeye sebep olabilir."
"OPEC dışı ülkelerin dramatik şekilde petrol kesintisine gitmesi durumunda durumun eski hâline dönmesi yıllar alabilir. 2017 ve sonrasında yatırım kesintileri 300 milyar doları bulabilir."
"ABD'deki petrol üretimi kesintisinin hızı herkes için sürpriz olabilir. Kaya petrolünün eski zirvesine dönmesi uzun zaman alacaktır. Benzer şekilde OPEC petrolü üretiminin de kesintiye uğraması da sürpriz olacaktır. Piyasalar, jeopolitik çerçevede arzın düşeceğine ve sonrasında yükseleceğine inanmıyor. Bir yıl önce Çin'in petrol talebi için "yüzde 2 yükseleceği" gibi kötü tahminler vardı. Ancak talepteki büyüme yüzde 6'nın üzerinde gerçekleşti. Bu yıl da Çin talebinde sürpriz yükselme bekliyoruz."
