WSJ
13 12 2015, 18:59 Güncelleme: 21:58
Amerikan Merkez Bankası'nın (Fed) 16 Aralık'taki kritik toplantısı öncesi Fed'in altı yıl sonra ilk kez faiz artırımına gidip gitmeyeceği, bunun küresel ekonomiyi ve gelişen ekonomilerin para birimlerini nasıl etkileyeceği tartışılırken olası bir finans balonunda ne yapılması gerektiği çok fazla gündemde değil. Wall Street Journal'dan deneyimli yazarı Jon Hilsenrath finans balonu karşısında Fed'in nasıl tepki verebileceğini kaleme aldı.
ABD'deki emlak fiyatları, enflasyonla paralel olarak, 2007-2009 arası gerçekleşen küresel finansal krizden bu yana en yüksek seviyede. Çürük tahvillerin işlemde olmasıyla şirketlerin borçları büyüyor. Küçük bankalar, para piyasası fonları, ortak fonlar ve hükümet destekli girişimciler finansal sistemi kredilerle beslemenin büyük oyuncuları oldu. Büyük bankalar ise ağır düzenleyici denetimlere tâbi olduğu için büyük kredi sağlayıcılar arasında değiller. Borçlananlar herhangi bir dalgalanmada risk oluşturacak kısa vadeli kredi çekiyor. Eğer ki yeni bir finansal balon patlarsa ekonomi durgunluğa sürüklenebilir.
Haziran başında bir araya gelen beş Fed başkanı "Böyle bir durumda Fed'in ne yapması gerektiğini" tartıştı. Toplantıya Boston Fed Başkanı Eric Rosengren, Kansas Fed Başkanı Esther George, New York Fed Başkanı William Dudley, Cleveland Fed Başkanı Loretta Mester ve Minneapolis Fed Başkanı Narayan Kocherlakota katıldı.
Rosengren, Fed ekonomistlerine varsayımsal bir balon oluşturmalarını ve bu balona karşı ne önlemler almalarını gerektiğini not almalarını istedi. Beş başkan da toplantıdan sonra yaptıkları röportajlar ve yorumlarda birden fazla problemden bahsetti. Birçoğu borç patlamasını yavaşlatmak için düzenleyici önlemler alınması gerektiğini ifade etti. Ancak böyle bir müdahale çok sınırlı olacaktı çünkü 'düzenleyici sistem' çok katmanlı ve yavaş işliyordu.
Fed yetkilileri ayrıca "konjonktürel sermaye yedeklemesi" yani özel bankaları iflastan korumak için ek sermaye ihtiyacı uygulamasını da ele aldı. Ancak burada da problem, yeni sermaye seviyesinde anlaşılsa bile bankaların buna uyum sağlaması 12 ayı bulacaktı.
Fed ekonomistleri, Fed'in büyük bankalar üzerindeki stres testlerini artırarak bankaların finans ve ekonomi piyasalarındaki keskin bir çalkalanmaya karşı ne tepki vereceğini ölçmek istedi. Bu stres testlerinde bankaların finansal olarak güçlü olduklarını kanıtlamaları gerekiyordu. Ancak sorun, böyle bir testin yılda bir kez olması ve sadece büyük bankaları etkilemesiydi.
Fed uzmanlarının denediği diğer bir yöntem ise Merkez Bankası'nın gücünü biraz daha az kullanarak menkul kıymetlerin transferine teminat şartı koymaktı. Böyle bir durumda bankalardan alınan borçları sınırlayabilirdi.
FAİZ ARTIRIMI YENİDEN MASADA
Toplantının en zorlu tartışması ise para politikasıydı. Eski Fed Yönetim Kurulu Üyesi Jeremy Stein olası bir finans balonunu durdurmanın tek yolunun faiz oranların artırmak olduğunu, bunun "finansal sistemdeki çatlakları dolduracağını" söyledi. Bazı Fed yetkilileri de bu sebeple bu fikre yöneldi. Çünkü onlara göre başka hiçbir bankacılık düzenlemesine danışılmadan en hızlı şekilde uygulanacak bir yöntemdi.
Kansas Fed Başkanı Esther George, faiz balonunu engellemek için faiz artırımına gidilmesi fikrine katılmayanlardandı. Ona göre bankalar, finansal sistemin merkezinde tutulmalıydı.
Toplantı boyunca Boston Fed Başkanı Eric Rosengren, gevşek para politikasını destekleyen "güvercin" tutumuna devam ederek ekonomik büyümeyi destekleyecek, işsizliği düşürecek düşük faiz oranları olması gerektiğini savundu. George ise tersine düşük faiz oranlarının finans balonu yaratacağını söyleyerek sıkı para politikasını destekledi ve "şahin" tutumu sürdürdü.
Rosengren, bir röportajında bu varsayımsal senaryoda düşük faiz oranları finansal krizi sonrası geçen yıllara kıyasla daha haklı bir karar olabileceğini söyledi. Groge ise, ilk başta düşük faiz oranlarını desteklemediğini ancak bunun, faizleri yükseltmenin en iyi çözüm olacağı anlamına da gelmediğini söyledi.
Ekonomistler arasındaki uyuşmazlık gösteriyor ki, Fed yetkililerin bir sonraki finansal krize karşı henüz bir çözümü yok.
