Brezilya’da ‘demir’ kriz

Bir zamanların yıldız ekonomisi olan Brezilya, siyasi ve ekonomik krizlerle sarsılıyor. Düşen emtia fiyatları ve Çin ile sarsılan ticareti yüzünden ekonomisini toparlamakta zorlanan Brezilya’da skandallar gündemden düşmüyor. Bütün bu skandalların tam ortasında ise Demir Leydi lakaplı Dilma Rousseff var.

EKONOMİDE KARAMSAR TABLO

İşsizliğin arttığı ve yatırımcı güveninin düştüğü Brezilya’da Çarşamba günü açıklanan yıllık enflasyon verisi de yüzde 10,48 ile 2003 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

Fitch, Aralık ayının başında yayınladığı Küresel Ekonomik Görünüm raporunda Ekim ayına göre çok fazla bir değişiklik yapmazken bir tek Brezilya’nın büyüme rakamlarını düşürmüştü.

Fitch'in tahmini Brezilya’nın 2015’te yüzde 3,7, 2016’da ise yüzde 2,5 daralacağı yönünde. Brezilya Merkez Bankası’nın yaptığı ankette ise daralmanın yüzde 3,5 olacağı düşünülüyor.

Üçüncü çeyrekte Brezilya ekonomisi yıllık yüzde 4,5 daralarak 1996’dan beri görülen en düşük büyüme rakamanı ortaya koymuştu. Bu tablo Brezilya’nın 1931’den beri karşılaştığı en şiddetli resesyonu yaşamasına yol açıyor.

Ülkeye son darbeyi de Moody's vurdu. Moody’s, Brezilya'nın kredi notunu 'junk' statüsünde belirleyerek olası bir indirim için izlemeye aldığını açıkladı. Moody's, bu kararının ardında Brezilya Devlet Başkanı Rousseff'in görevden alınabilmesi için Kongre’nin alt kanadı Temsilciler Meclisi’nde alınan karar sonrası kötüleşen yönetilebilirlik koşullarının olduğunu belirtti.

Peki Rousseff’in halktan aldığı desteğin yüzde 8’lere düşmesine, siyasi ve ekonomik olarak darbe almasına yol açan nedir?

ZAMAN ALEYHİNE İŞLİYOR

Rousseff’in vermesi gereken ilk sınav, başkanlık kampanyasını yasadışı bir şekilde fonladığı ve devlet bütçesindeki açığı kapatmak adına görevini kötüye kullandığı gerekçesiyle Temsilciler Meclisi’nde açılan soruşturmadan sağ çıkmak.

Soruşturma kararı, Temsilciler Meclisi Başkanı Eduardo Cunha tarafından verildi. Yüksek Mahkeme, soruşturmanın yasallığını kontrol etmek amacıyla şimdilik süreci askıya alsa da bu durum Rousseff’in rahat bir nefes almasını sağlamayacak. Zaman Rousseff ve lideri olduğu İşçi Partisi’nin aleyhine işliyor. İşçi Partisi araya yılbaşı tatili girmeden kararın bir an önce verilmesini istiyor; çünkü süreç ne kadar uzarsa tatil zamanı Brezilyalıların sokağa çıkarak Rousseff’i protesto etmesi ihtimali o kadar güçleniyor.

PETROBRAS'IN KARANLIK BAĞLARI 

Rousseff’in geleceğini en çok tehdit eden suçlama ise devlet petrol şirketi Petrobras skandalıyla ilişkili iddialar.

Bir zamanlar dünyanın en büyük şirketlerinden olan Petrobras’la ilgili geçen yıl başlatılan soruşturmanın boyutları o kadar büyük ki, ülkenin en önemli iş insanları ve üst düzey siyasetçilerinin yargılanmasına hatta tutuklanmasına yol açtı.

Rousseff, enerji bakanı olduğu 2003-2010 yılları arasında Petrobras’ın yönetim kurulunda olduğu için de eleştiri oklarının odağında yer alıyor.

FIFA SKANDALI ÇOCUK OYUNCAĞI

Petrobras skandalının geçmişi ise 2004 yılına uzanıyor. Şirket için çalışan yetkililer, birkaç şirketten oluşan büyük bir kartele ihaleleri kazanma şansını vermeye başlıyor. Bu duruma tanık olan yetkililere rüşvet verilirken, bu isimler de parayı siyasetçilerle paylaşıyor. İddialara göre İşçi Partisi yıllar içinde bu zincirden kazandığı 200 milyon doları kampanyalarının finanse edilmesinde kullanıyor.

Yaklaşık 120 suçlamanın yapıldığı, 13 şirketin adının karıştığı ve 3 milyar dolara ulaşan Petrobras’taki yolsuzluk, bütün dünyayı etkisi altına alan 100 milyon dolarlık FIFA skandalının yanında çocuk oyuncağı gibi kalıyor.

YOLSUZLUK HER YERİ SARDI

Brezilya’da rüştevin ulaştığı tek yer Petrobras değil. Rousseff hakkında soruşturmanın başlamasına yol açan Temsilciler Meclisi Başkanı Cunha’nın ismi de Petrobras skandalında rüşvet aldığı ve İsviçre’de hesabı olduğu iddialarının kapsamında geçiyor. Zaten Cunha’nın Rousseff’e karşı cephe almasının arkasında bu suçlamaların yöneltilmesi geliyor.

594 kişilik Kongre’nin yüzde 40’ının ismi bir skandala karışmış durumda. Brezilya Futbol Federasyonu Başkanı Marco Polo del Nero’ya yöneltilen rüşvet suçlamalarından ötürü istifa etmesini isteyen futbolcular geçen günlerde başlangıç düdüğünün çalmasıyla protesto düzenleyerek maça başlamayı reddetti.

SİYASİ ÇEKİŞME YÜKSEK

Rousseff’e karşı diş bileyen tek isim Cunha da değil. Bugüne kadar uyumlu bir birliktelik çizen Rousseff’in yardımcısı Michel Temer’in soruşturma başladıktan sonra sessiz kalması pek hayırlı görülmüyor. Kongre’deki en büyük muhalefet partisinin başında olan Temer’in bu sessizliği başkan olmaya oynadığı şeklinde yorumlanıyor.

Rousseff’in görevden alınmaması için oylamada 171 kişinin kendisini desteklemesi gerek. Brezilyalı lider bu kadar oyu kazansa da, istifa çağrılarına ne kadar direnebilir bilinmez. Soruşturmanın en erken şubat ayında sona ermesinin beklenmesi, Brezilya’ya siyasi belirsizliğin hakim olduğu günlerin daha süreceğini gösteriyor.

'PİZZA PARTİSİ'

Bütün bu skandallar Brezilya’nın uluslararası itibarının da bozulmasına sebep oluyor. Seneye Olimpiyatlar’ın düzenleneceği Brezilya’da realin dolara karşı değer kaybetmesiyle oyunların bütçesinde kısıntıya gidilmesi gerekti.

Petrobras skandalının tek olumlu tarafı ise halkın gözünde büyük isimlerin de kelepçelenebileceğini göstermesi. Brezilya’daki bir deyiş, elitler hakkında yürütülen hukuki sürecin ’pizza partisiyle’ bittiğini söyler; bu da elitlerin suçlamalardan kurtularak sonunda hep beraber pizza partisi düzenlemesi anlamına geliyor. Bakalım süreç Rousseff için pizza partisiyle mi yoksa itibarının sarsılarak bu oyunun dışında kalmasıyla mı sona erecek?