BLOOMBERG NEWS
08 12 2015, 08:31 Güncelleme: 11:11
OPEC'in Cuma günkü kararının ardından brent petrol 6 yılın en düşüğüne gerilemişken, piyasadaki tabloya bakıldığında 1990'larda yaşananlarla müthiş bir benzerlik göze çarpıyor.
1997-1999 yılları arasında da OPEC petrol fiyatlarının kontrolünü kaybetmiş ve brent varili 10 doların altına kadar inmişti.
Her ne kadar yatırımcılar bu sefer de fiyatların benzer bir düşüş trendine gireceğinden endişelense de, OPEC'in o krizin ardından petrol fiyatlarının 150 dolara kadar çıktığını gördüğünü unutmamakta fayda var. Yani tarih gerçekten tekerrür ederse piyasaları yine çok fırtınalı bir süreç bekliyor.
Peki yaklaşık 20 yıl öncesiyle bugünü birbirine bu kadar benzer kılan ne?
BÜYÜK OPEC ÜYELERİNDE ÜRETİM ARTIŞI
O dönemde Venezuela yaklaşık 6 yıl içinde üretimini hızla günlük 2,2 milyondan 3,5 milyona çıkarmıştı. Suudi Arabistan da ona piyasaya daha da fazla petrol sürerek karşılık vermişti.
Bu sefer ise Suudi Arabistan'ın başlattığı üretim bolluğuna (bu yıl başında 10,6 milyon varille rekor üretime ulaştı), yaptırımların kalkmasıyla önümüzdeki yıl itibariyle günlük üretimini en az 1 milyon varil artırması beklenen İran cevap verecek.
ASYA'DA YAVAŞLAMA
OPEC'in 1997 yılında üretimi artırmasıyla Asya büyük bir ekonomik darboğaza girmişti. Aynı yıl Temmuz ayında Tayland'ın para birimi bahtı devalüe etmesinin ardından ise Endonezya, Malezya, Filipinleri Sinapur ve Tayland'ı resesyona sürükleyen finans krizi patlak verdi. Bir önceki 10 yılda ortalama yüzde 7,5 büyüyen grubun 1998 yılında GSYH'si yüzde 8,3 daraldı.
Bugün ise Asya'da bir çöküş görmesek de Çin 25 yılın en yavaş büyümesini kaydediyor.
ENDONEZYA HAYALETİ
OPEC 1997 yılında Asya krizinin başlamasıyla aldığı üretim kotasını artırma kararını Endonezya'nın başkenti Jakarta'da almıştı. Fiyatların 10 dolara kadar düşmesine sebep olan kararın şimdiki kararlara etkisi yüzünden hala eski petrol bakanları arasında "Jakarta hayeleti" olarak hatırlanır.
Bugün ise 2009'da üyeliğini donsuran Endonezya kartele tekrar katıldı.
EL NİNO
1997-1999 yıllarında yaşanan petrol krizi o sırada gerçekleşmekte olan El Nino yüzünden de büyümüştü. Pasifik sıcaklıkları artıran hava olayı yüzünden yakıt talebi azalmış, Kuzey yarımkürede de havalar normalde olacağından daha sıcak geçmişti.
2015 yılına geldiğimizde yine El Nino var ve yakıt petol stoklarındaki fazlalaık da düşünüldüğünde fiyatlar üzerinde baskısı da hissediliyor.
NAİMİ VS ZANGANEH
20 yıl önce olduğu gibi Suudi Arabistan Petrol Bakanı Ali al-Naimi ve İran Petrol Bakanı Bijan Namdar Zanganeh karşı karşıya. Aslında iki bakanın pek çok petrol bolluğunu beraber yönetme deneyimi var. Ancak son yıllarda özellikle Suriye, Yemen ve Irak konularında ülkelerinin artan çatışmaları iki bakan arasındaki farklıkları da artırıyor.
VENEZUELA'DA SİYASİ DEĞİŞİM
Aralık 1998'de Hugo Chavez'in başkanlık seçimlerini kazanmasıyla büyük bir siyasi değişim yaşayan Venezuela'da sosyalizm dönemi başlamış ve petrolde bir U dönüşü yaşanmıştı. Chavez de Suudi Arabistan gibi üretimi kısmıştı. İzleidği politikalar ise yavaş yavaş pek çok yabancı yatırımcını ülkeden çıkmasına sebep olmuştu.
16 yılın ardından ülkenin petrol üretimi yüzde 10 düştü ve sağ muhalefet ilk kez mecliste çoğunluğu elde ederek tarihi bir zafer kazandı.
