Putin'in çok fazla cephede savaşı

Vladimir Putin en sonunda sınırlarına ulaştı mı?

Rusya başkanı aynı anda birkaç krizle uğraşıyor. Geçtiğimiz haftasonu, Ukraynalı aktivistler yüksek gerilimli elektrik direklerini havaya uçurarak Rusya'nın elinde bulunan Kırım'ın elektrik şebekelerini kesti. Doğduğu şehir St.Petersburg'da Salı günü 600 tane ağır kamyonun oluşturduğu bir konvoy, Rusya'daki yol ve köprü ücretlerini protesto etmek için şehir hükümet binasına ilerledi (Putin'in yakın bir dostunun oğlunun bu sistemden mali çıkarı var). Ve Türkiye-Suriye sınırında, Türk hava kuvvetleri bir Rus bombardıman uçağını indirdi.

Kırım'ı ilhak ettikten ve doğu Ukrayna'da siyasal çalkantı yarattıktan sonra, içerideki muhalefetin başını ezen ve ordusunu Suriye'de mevzilendiren Putin, bu son hareketlere henüz bir cevap vermedi.

Kırım'da neredeyse üç gündür elektrikler kesik durumda, ve Vali Sergei Aksyonov halkı “en kötüsüne hazırlıklı olmaları” konusunda uyardı – bu da demek oluyor ki, bu elektrik kesintisi Aralık sonuna kadar devam edebilir. St.Petersburg'da, polis kamyonları durdurmaktan vazgeçti ve yerel yetkililer sürücülerle görüşmeyi kabul etti; Putin'in Su-24'ün düşürülmesine verdiği cevap ise agresif olmaktan çok yumuşak ve kederliydi.

Salı günü, Rus lider olayı “teröristlere yardım edenler tarafından sırtından bıçaklanma” olarak nitelendirdi. Türkiye'yi, ülkeye kaçak petrol soktukları için IŞİD militanlarını korumakla suçladı. Ayrıca uçağın, –IŞİD'in faaliyet göstermiyor olabileceği– kuzey Lazkiye'deki IŞİD mevzilerini bombalamak için gönderildiğini iddia etti.

Geçtiğimiz ay, Rusya yolcu uçağının Mısır üzerinde teröristler tarafından düşürüldüğünü kabul ettiğinde, Putin failleri “bulacağına ve cezalandırılacağına” ant içmişti. Salı günü ise o kadar ikna edici değildi. “Bugün yaşanan trajik olayların Rusya-Türkiye ilişkileri üzerinde ciddi sonuçları olacak” şeklinde konuştu. “Bugünkü gibi, bize karşı işlenen suçları hiçbir zaman hoşgörmeyeceğiz.” Fakat bu bir savaş tehdidine pek de benzemiyor.

Putin'in müttefikleri ve sözcüleri etkili bir cevap verilmeyeceğini sezmiş durumdalar. Parlamentonun temsilciler meclisi dış siyaset komitesi başkanı Aleksey Puşkov, “Açıkça görülüyor ki Ankara bu hasmane hareketinin Türkiye'nin çıkarları ve ekonomisi üzerindeki sonuçlarını hesaplamadı” şeklinde tweet attı. Vatanperver eleştirmenler ise, misillemenin tamamen ekonomik olacağı yönündeki imalardan ötürü mutsuz gözüküyorlar. Puşkov'un tweet'ine verilen bir cevap “Ne yani, onlara parmağınızı mı sallayacaksınız?” oldu. Bir diğeri ise, “Türk ekonomisinin canı cehenneme” yazdı. “Peki İstanbul Boğazı konusunda ne yapacağız?”

Temsilciler meclisi başkan vekili Nikolay Leviçev, tamamen ekonomik bir cevabın, Rusya ve Türkiye arasındaki hava trafiğinin yasaklanmasını ve ortak işletme projelerinin dondurulmasını içerebileceği önerisinde bulundu. Ayrıca Rus turistlerin, Mısır'la birlikte Ruslar için en popüler iki tatil beldelesinden biri olan Türkiye'den tahliyesi çağrısı da yaptı. En büyük tur şirketlerinden olan Natali Tours, geçtiğimiz Salı günü, Türkiye'ye olan tatil paketlerinin askıya alınacağını açıkladı.

Türkiye'ye karşı yapılacak herhangi bir ekonomik yaptırım büyük ihtimalle Ruslara da Türkler kadar zarar verecektir. Rusya ve Türkiye arasındaki ekonomik bağlar potansiyel bir büyüme alanıydı: Putin ve eski dostu Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ticari hacmi, bu yıl beklenenden yaklaşık 25 milyar dolar daha fazlasına, 2020'ye kadar ise 100 milyar dolara yükseltme sözü vermişti. Büyük enerji alımları sayesinde, Rusya zaten geçtiğimiz yıl Türkiye'nin en büyük ithalat partneriydi, ancak Rus petrol ve gaz tedarikçilerinin pazara ihtiyacı var. Geçtiğimiz yıl, Ukrayna'daki saldırganlığına cevaben Rusya'yı yaptırım altına alan ülkelere gıda ambargosu koyan Rusya için Türkiye'nin ticari ortak olarak önemi artmıştı. Ocak'tan Eylül'e kadar Türkiye'den yapılan ithalat, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 38.5 düşerken, Avrupa Birliği'nden yapılan ithalat yüzde 43.1 oranında sert bir düşüş yaşadı.

Eğer bağlar dondurulur ya da koparsa, iki ülke de kazanamaz. Her iki ülkede de bombardıman uçağının düşürülmesinin ardından borsada ciddi düşüş yaşandı.

Putin, ortalığı aşırı germiş olabileceğini fark etmeye başladı. Kırım'da gücünü iyileştirmek için Güney Ukrayna'ya birliklerini yollayamaz, çünkü bu durum uluslararası bir öfkeye sebep olabilir, ve Batı ülkeleriyle Suriye'de ittifak oluşturma şansını tehlikeye atabilir. NATO üyesi olan ve Rusya'nın – Akdeniz üstünden – Suriye'ye ana ikmal hattını kesebilecek Türkiye'yle askeri bir karşılaşma riskine de giremez. Rusya, en önemli komşularıyla birden çok çatışmayı aynı anda idare edemez, özellikle de tasarruf tedbirleriyle birlikte ülke içi memnuniyetsizlik de artarken.

Putin'in Rusya'sı tümüyle zayıf değil, sadece yalnız ve Türkiye ve Ukrayna gibi potansiyel arkadaşlarıyla bile yabancılaşmasıyla birlikte sevgisiz kalmış durumda. Yakın gelecekte, bu cephelerinden herhangi birinde baskı artarsa, Putin köşeye sıkışmış hissedebilir. 2000'de yayınlanan “First Person” isimli söyleşi kitabında, Putin çocukken St.Petersburg'da yaşadığı kirli binayı anlatmıştı.

“Orada, o merdivende, ilk ve son kez “köşeye sıkıştırılmış” kelimesinin anlamını çözdüm. Koridorda sıçanlar vardı. Arkadaşlarımla birlikte onları çubuklarla kovalardık. Bir seferinde kocaman bir sıçan gördüm ve onu bir köşeye kıstırana kadar takip ettim. Kaçacak bir yeri yoktu. O da arkasını döndü ve kendisini benim üzerime attı. Bu beklenmedik ve çok korkunçtu. Artık, sıçan beni kovalıyordu.”