Rusya krizi tarım sektörüne nasıl yansır?

Türk savaş uçaklarının sınır ihlali yaptığı gerekçesiyle Suriye sınırı yakınında bir Rus savaş uçağı düşürmesiyle yeni bir kriz ortaya çıktı.

Şimdi söz konusu gerilimin siyasi olduğu kadar ekonomik boyutu ve olası yansımalarını tahmin etmeye çalışıyoruz.

Bu konuda iki ülke arasında ilk akla gelen sektör enerji olsa da biz işin tarım tarafına değineceğiz.

Türkiye 2014 yılında toplam 157 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Rusya'ya ise 5,9 milyar dolarlık bir ihracat söz konusu. Bunun da yaklaşık yüzde 13-14'ünü yaş meyve ve sebze ihracatı oluşturuyor.

Rusya'ya geçtiğimiz yıllarda yaptığımız toplam tarımsal ürün ihracatı toplamda ortalama 1,2-1,3 milyar dolar seviyelerinde. Bunun da yaklaşık 1 milyar dolarlık kısmını yaş meyve sebze ihracatı oluşturuyor. Bu da toplam yaş meyve sebze ihracatımızın yaklaşık yüzde 35'ine denk geliyor.

Kremlin yönetimi, "Türkiye'ye yaptırım uygulamayı düşünmüyoruz. Türk ürünlerine ambargomuz yok" diyor. ancak Türk ürünlerine karşı Rusya gümrüklerinde denetim ve uygulamalarda zorluklar çıkarılmaya çoktan başlandı. 

Bu konuda son açıklama Rusya Tarım Bakanlığı'ndan geldi. Türk gıda ürünlerine denetimlerin sıkılaştırılacağını açıklayan Rusya, gümrüklerde ürünlerin sağlık açısından denetimi ve biyogüvenlik adı altında bekletmeye başladı.

Türkiye'den ithal edilen gıda ürünlerinin yüzde 15'inin Rus düzenlemelerine uymadığına dikkat çeken Rusya Tarım Bakanlığı, hükümetin gıda güvenliği kurumu Rosselkhoznadzor'a denetimin sıkılaştırılması için talimat verdiğini açıkladı.

Ayda ortalama 3 bin tırın sefer yaptığı Rusya'da gümrük kapısında tır kuyruğu oluşmaya başladı.

Herhangi bir makine ya da başka bir ürün için gümrüklerde bekletilme bir şekilde tolere edilebilir ancak gıda ürünlerinde bu durum ciddi bir kriz yaratır. Özellikle yaş meyve ve sebze başta olmak üzere bir çok ürünün tarladan sofraya kadarki süreçte zamanla yarışı söz konusu. Hele bu ürün bir de yurtdışına gidiyorsa lojistiğin zamanlaması daha da kritik bir önem kazanıyor.

İHRACATÇI 'BEKLE VE GÖR' POLİTİKASI İZLİYOR

Geçen her saat ya da gün ürünün kaybı anlamına geliyor ki bu tıpkı daha önce olduğu gibi bazı sebze ve meyvelerin geri gönderilmesi riskini de artırıyor.

Peki bu işten sadece ihracatçı mı zarar görür? Tabii ki hayır.

Hatırlarsanız bu yıl içinde bazı Türk gıda ihracatçısı firmalar Ruble ile iş yapmış ve Rus para birimindeki ciddi değer kaybı ile büyük sıkıntılar yaşamışlardı. Hatta bazı şirketler iflas etmişti. Bu olumsuz gelişmeler 3-5 ay vadeli ürün satan üreticilere de yansımış ve bazı üreticiler zora giren ihracatçı firmalardan paralarını almakta zorlanmıştı.

Umarız benzer tablo yeniden yaşanmaz ancak mevcut şartlarda bu riskleri de görmezden gelemeyiz.

İhracatçı şu an 'bekle ve gör' politikası izliyor. Siyasilerin ağızlarından çıkacak açıklamalara bakıyor.

Bu durumun ihracat tarafındaki olumsuz yansıması kadar iç piyasaya yansımaları da olabilir. Özellikle narenciye başta olmak üzere yaş meyve sebze tarafında yurtiçi fiyatlar bu durumdan etkilenebilir.

Aslında bu gerilim yine gösteriyor ki tarımda her zaman alternatif pazar arayışımız sürmek zorunda. Başta Asya olmak üzere alım gücü her geçen gün artan ekonomilere farklı ürünler sunma fırsatını Türkiye daha fazla değerlendirmek zorunda. Pazar çeşitliliği kadar katma değerli ürünlere daha fazla yönelmenin önemi de ortaya çıkıyor.

Son bir not...

Rusya'nın 1 Aralık itibariyle beyaz et ithalatını durdurma kararı aldığı yönünde haberler çıktı. Rusya'ya tavuk eti tarafında 16 milyon dolarlık bir ihracat söz konusu. Burada miktar oldukça az, o yüzden beyaz et sektörüne yönelik alınabilecek bu kararın aslında diğer sektörlere mesaj niteliğinde olduğunu düşünüyoruz. 

* Kariyerine 1997'de Miliyet Gazetesi'nde muhabir olarak başlayan İrfan Donat, DHA ve Sabah Gazetesi'nde ekonomi muhabirliği ve editörlüğü yapmıştır. Tarım sektörü, su, toprak, tohum ve gıda güvenliği hakkında uzman Donat, BloombergHT'nin tarım editörü ve Tarım Analiz programının sunucusudur.

** Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve BusinessHT'nin editöryel politikasını yansıtmayabilir. Ayrıca burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değil, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.