BUSINESSHT
18 11 2015, 09:40 Güncelleme: 15:57
Her ne kadar hala borsa oyuncularının şirketin, sektörün ve ekonominin genel durumu gibi temel göstergelere göre karar verdiğini varsaysak da yatırımcıların günlük halinin de hisse performansını etkilediğine dair pek çok araştırma var.
Davranışsal finansın alanına giren konu hakkında yapılan araştırmaların bir çoğu her durumda ve her zaman uygulanabilir gözükmese de genel olarak gözlemlenebilen bazı çıkarımlar yapmak mümkün.
İşte yatırımcı ruh halini, dolayısıyla hisseleri yönünü etkileyebilen ekonomidışı faktörler:
HAVA DURUMU
Wall Street'te havanın güneşli olması veya İstanbul'da yağan yağmur hisselerin yönünü etkiliyor mu?
Hava durumunun günlük hayatımızın tamamını etkileyen bir faktör olduğu düşünülürse, trader ve yatırımcıların da modunu etkileyebileceği varsayımıyla bu soru oldukça mantıklı.
Ancak konu hakkında yayınlanan onlarca araştırmaya rağmen sorunun cevabı hakkında henüz bir konsensus yok. Etkilediğini söyleyen araştırmalar arasında bile nasıl etkilediğine dair farklı çıkarımlar var.
Örneğin, konuyla ilgili Türk hisseleri için yapılan iki farklı çalışma iki farklı sonuca ulaşıyor. 1987-2002 yılları arasında hisse performansları ele alınarak yapılan bir çalışmada yağmurlu, bulutlu ve karlı günlerin yatırımcılara etkisi olup olmadığı incelendiğinden ortaya çıkan sonuç yalnızca karlı günlerin hisse performanslarıyla arasında bir bağlantı olduğu görülmüş.
2009-2011 yılları arasında yapılan başka bir akademik çalışmaya göre de yatırımcıların güneşten değil bulutluluk oranı ve havanın ısısından etkilendiği sonucu çıkmıştı.
TWEETLER
Son yıllarda yatırımcı ve analistlerin sosyal medya paylaşımlarıyla borsanın yönü arasında güçlü bir bağ olduğunu gösteren pek çok araştırma yayınlandı.
Avrupa Merkez Bankası (AMB) tarafından yayınlanan bu yıl yayınlanan bir makaleye göre, Twitter paylaşımları ve Google aramalarının ruh hali, yatırımcıların bakışını ve doğal olarak da borsaları etkiliyor.
Yatırımcıların Twitter ve Google'a yansıyan iyimser (boğa) ya da karamsar (ayı) ruh halleri hisse getirileri açısından iyi bir göstergeyken, özellikle atılan tweetler hisse tahminleri için güçlü bir veri sağlıyor.
Türkiye için Doç. Dr. Orhan Erdem'in danışmanlığında yapılan bir çalışmaya göre, Türkiye'de de tweetler ve hisselerin yönü arasında bir bağlantı olduğunu söyleyebiliyoruz, ancak bu bağ diğer ülkelere özellikle de ABD'dekine kıyasla çok daha zayıf.
MEDYA
Zaten tahmin edebileceğimiz gibi bir şirketin medyada yer alma miktarı şirketin hisselerine verilen tepkileri de çok daha büyük kılıyor.
Kişilerin algılarının oluşmasında büyük rol oynayan geleneksel medya araçları yatırımcıların hisselere yaklaşımını de etkiliyor.
Ancak 2006 yılında Göteborg Üniversitesi'nde yapılan bir çalışma, medya ilgisinin halk arzlarda hissenin ilk değerlemeleri üzerinde çok da etkili olmadığını ortaya koymuştu.
TOPLUMSAL OLAYLAR
Terör, doğal felaket veya savaş gibi gelişmelerin borsa üzerindeki etkisi daha çok ekonomiye veya belirli sektörlere olumlu veya olumsuz etkisi üzerinden olsa da yatırımcıların ruh halini olumsuz etkileyerek hisselerin yönünü değiştirebildiğine dair araştırmalar var. Ancak bunun ölçümü diğer faktörlerden bile daha zor kabul ediliyor.
