BUSINESSHT
16 11 2015, 16:20 Güncelleme: 17.11.2015, 10:02
Merkez Bankası'nın rezervlerindeki düşüş makul ve telafi edilebilir bir düşüş mü, yoksa tehlike çanlarının çaldığını gösteren endişe verici bir erime mi?
Yıl başından bu yana 15 milyar dolar düşen brüt rezervler 11,7 milyar dolara kadar inerken, net rezervler yıl başından bu yana 12,2 milyar dolar azalarak 32 milyar dolar oldu. Hatta geçen ay yedi yıldır ilk kez 30 milyar doların altına kadar inmişti.
Geçen ayki Enflasyon Raporu'nun sunumunda Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, "Rezervler istenirse tamamen kullanılabilir. Bu konuda haberler çıkınca şaşırdık. Net rezervlerde bir azalma varsa da yavaş" diyerek rezervlerdeki artışın endişe verici bir durum olmadığını ima etmişti.
Ancak Finans Yatırım analisti Burak Kanlı tarafından hazırlanan rapor göre, cari açığı yüksek bir gelişmekte olan ülke merkez bankası söz konusu olduğundan son yılların en düşük seviyelerinde seyreden rezervlerdeki azalma ciddiye alınması gereken bir sorun.
ERİMENİN SEVİYESİ NE KADAR KRİTİK?
"Merkez Bankası'nın rezerv kaybetme lüksü var mı?" diye soran analistler, "Brezilya'nın olabilir, Tayland'ın da; ama Türkiye'nin yok! Ülkeler arası yaptığımız karşılaştırmalar açıkça gösteriyor ki Türkiye'nin brüt döviz rezervleri gayri safi milli hasıla, ithalat hacmi, dış borç ve kısa vadeli dış borç gibi ölçütler göz önüne alındığında düşük kalıyor" değerlendirmesinde bulundu.
TÜRKİYE'NİN NE KADAR REZERVE İHTİYACI VAR?
Bir ülkenin sahip olması gereken optimum rezerv seviyesinin akademisyenler ve politikacılar tarafından cevabı aranan bir soru olduğunu söyleyen analistler "cari açığı olan gelişen ülkelerin" ortalama rezerv seviyesine bakarak Türkiye'nin yaklaşık 25 milyar dolar ek rezerve ihtiyacı olduğu sonucuna varıyor.
REZERVLERDEKİ AZALMA NE GİBİ SIKINTILAR YARATIR?
Analistlere göre erimenin devam etmesi üç temel soruna yol açar:
- TL üzerindeki risk priminin artması
- Spekülatif döviz hareketlerinin tetiklenmesi
- Merkez Bankası'nın kredibilitesinin zarar görmesi
ERİME DEVAM EDER Mİ?
Analistler, Merkez Bankası'nın da yukarıda belirtilen risklerin farkında olduğuna inanıyor ve Merkez'in önümüzdeki dönemde bu konuda önlem almasını bekliyor.
MERKEZ NE GİBİ ÖNLEMLER ALIR?
Bu noktada banka günlük döviz ihalesi miktarlarını kısma veya Botaş'a döviz satış miktarını azaltma gibi adımlar atabilir.
Döviz ihale miktarı piyasa koşullarına da bağlı olduğundan bu konuda değişiklik yapmanın daha zor olduğunu belirten analistler, banka ihale miktarını şimdiki 60 milyon dolar seviyesinden 40 milyon dolara indirse bile rezervleri dengeleyemeyebileceğini söylüyor.
Bu noktada Botaş'a satılan döviz bir miktarında azaltmaya gitmesi önemli olabilir. Analistler Botaş'tan gelen talebin halihazırda azalan gaz ithalatı sebebiyle önümüzdeki yıl yüzde 25 oranında düşebileceğini tahmin ediyor.
Yani rezervlerdeki erimeyi durdurmak için hem ihale miktarlarının hem de Botaş'a döviz satışlarının azaldığı bir döneme girebiliriz.
