BUSINESSHT
05 11 2015, 10:04 Güncelleme: 10:41
Abidin Paşa, II. Abdulhamit devrinin en önemli bürokratlarından aynı zamanda ilk borsa başkanıdır..
1873’den açılan Dersaadet (İstanbul) Tahvilat Borsası’nın kurucusu olan Abidin Paşa, sermaye piyasalarında yaptığı gözlemleri 1874 yılında kaleme almaya başladı.
İşte onun yazdılarından 100 yıl sonra aynı topraklardaki yatırımcılara bazı tavsiyeler:
"VADELİ İŞLEMLERDEN UZAK DURUN"
Abidin Paşa döneminde en gözde yatırım aracı Hava Oyunları denen vadeli türev işlemlerdi. Paşa, görevde olduğu süre içerisinde vadeli işlemlerin yarattığı yıkıntılar üzerine birçok gözlemde bulundu. Ona göre vadeli işlemler kumardı ve kesinlikle uzak durulmalıydı.
Kendi sözlerinden:
“Şimdiye kadar konsolid (vadeli türev ürünler) oyunlarıyla uğraşanların hallerini gördük ve bugün de aynı esefle görmekteyiz. Nice ocaklar yanmış, nice hânedânlar perişan olmuş, nice hane sahipleri üzüntüden kendini idâm edip ciğerpâre yetim ve fakir bırakmıştır. Bu bîçarelerin nazarında Konsolid Han’ı (Borsa binası) canı kadar yakın nakitlerinin ve malının ilelebed gömülü olduğu, ümitlerin tüketildiği karanlık bir lâhittir. Buna ne derece nefretle ve lânet ile bakacakları açıklamaya muhtaç değilse de ne çare ki son pişmanlık fayda etmez.”
"HEP BÜYÜK OYUNCULAR KAZANIR, UNUTMAYIN"
Abidin Paşa, piyasalarda hep büyük oyuncuların kazandığını, küçük yatırımcının hele ki vadeli işlemlerde kaybetmeye mahkum olduğunu düşünmektedir:
"Kişisel tecrübe ve incelemelerime göre, konsolid oynamakla meşgul olanlardan büyük oyuncular istisnâ olunur ise, (büyük oyunculardan maksat kimler olduğu Galata’ca ma’lumdur) yüzde 98’i kaybeder, ikisi kazanır. İkisi dahi geçici olarak kazanır. Onlar da mutlak neticede zarar edeceklerdir".
"TAHVİL ALIN"
Abidin Paşa, tahvile ya da hisselere dayalı türev işlemlerle uğraşmaktansa doğrudan bu varlıkların kendisinin alınmasını tavsiye eder:
“Bütün vatandaşıma âcîzane tavsiye ederim ki, Allah için hiç bir vakit konsolid oynamasınlar! Nakitleri var ise, aynen konsolid (tahvil) alıp, altı ayda bir faizini alırlar. Bu cihete diyecek yok. Lâkin havasını oynadı mı, zarar etmek, harâb olmak, emr-i mukarrerdir (kaçınılmazdır)".
"İHTİRASLI OLMAYIN, UZUN VADELİ OLUN"
Abidin Paşa, çabuk yoldan para kazanmanın zararlarını görmüş ve yatırımcılara uzun vadeli düşünmelerini öğütlemiştir. Vadeli işlemler yerine hisse ve tahviller alınmalı ve bunları temettü ile kupon ödemeleri beklenmelidir.
Kaynak: Celali Yılmaz, “Abidin Paşa, Hava Oyunları, Osmanlı Borsasında Finansal İşlemler”
