GÖKHAN ŞEN *
20 10 2015, 15:52 Güncelleme: 16:23
3. Havalimanının ilk etabının finansmanına ilişkin imzalar atıldı ve böylece belki de tüm aşamalar geçildikten sonra dünyanın en büyük havaalanı için girişimlerin fonlanması sağlanmış oldu.
Aslına bakılırsa, Kasım ayına kadar bir çözüm bulunmasaydı projenin tamamen iptal olma riski de oldukça yüksekti.
Protokolün katılımı ile gerçekleşen finansman imza töreninin ardından birkaç konu -doğal olarak- kamuoyunda tartışılmaya başlandı. Bunlardan ilki hazine garantisi, ikincisi firmaların taahhütleri ve üçüncüsü DHMİ'nin garantörlüğü. Şimdi, tek tek bu konuları incelemeye çalışalım.
HAZİNE GARANTİSİ VAR MI?
En tartışmalı konulardan biri de hazine garantisi olacağı ya da verilen sözlerin dolaylı şekilde bu manaya gelebileceği. Yapılan açıklamalarda Hazine'nin doğrudan bir garantör olmadığını anlamak mümkün. DHMİ ise bir KİT olduğu için ve günün sonunda karı Hazine'ye de gittiği için dolaylı bir hazine garantisi verildiği yönündeki eleştiriler de buradan kaynaklanıyor. Devlet Hava Meydanları İşletmeleri'nin ayrı bir tüzel kişiliği olması sebebiyle buradan sonrası yorum farkına giriyor gibi görünüyor.
FİRMALAR NE KADAR KOYACAK?
Bilindiği üzere, ihaleyi alan konsorsiyum Cengiz - Limak - Kolin - Kalyoncu - Mapa'dan oluşuyor. Bu firmaların alınan ihale sonrasında ne kadarlık bir bedeli proje için sermaye olarak koyacakları ve bu sermayenin içeriği bir merak konusu.
Dün yapılan açıklamalardan ilk etap için gerekli özkaynağın 1.5 milyar euro olacağını anlıyoruz. Bu özkaynağın içinde ayni özellikler de taşıyan sermaye cinsi sözler olduğu yönünde iddialar gördük. Bizim edindiğimiz bilgilere göre ise bu sermaye tamamen nakdi şekilde olacak.
DHMİ GARANTİ VERİYOR MU?
Burada başlıca iki konu etrafında soru işaretleri var. Bunlardan ilki, DHMİ'nin finansal olarak bir garanti verip veremeyeceği.
Keza konsorsiyuma iki yönden garanti verilmiş durumda. Bunlardan ilki yolcu garantisi. İkincisi ise projenin tamamı için verilen garanti. Biz bu yazıda finansman boyutunu ele aldığımız için yolcu garantisi kısmını atlıyorum. Daha büyük bir finansal söz içeren ve daha yüksek montanlı görünen 'projenin tamamen iptal olması' kısmını alıyorum. Burada ilk yastık vazifesini görecek olan konsorsiyumun koyduğu 1,5 milyar euro olarak görünüyor. Alınan bilgiye göre bu miktar Kasım ayında ödenecek.
İşler yolunda gitmez ve DHMİ garantör olduğu meblağı ödemek durumuna kalır ise ilk yıl 316, ikinci yıl 333, üçüncü yıl 351 ve dördüncü yıl 367 milyon euro ödemek durumunda. Kurumun son 3 yıllık net karı kendi faaliyet raporuna göre yaklaşık 2 milyar TL'dir. Bu tarafıyla, DHMİ finansal olarak garantör olabilecek sağlamlıkta gözüküyor.
İtirazlardan biri de Yap İşlet Devret kanunu olarak da bilinen kanun kapsamında (3996 madde 11 / A). Buna göre, yerli para cinsi finansmanda herhangi bir KİT garantör olamaz ve garanti edilebilecek finansman ancak yurt dışı kaynaklı olabilir. Konsorsiyumda üst düzey bir yetkiliden aldığımız bilgiye göre buradaki engel, kamu bankalarının sağlanan krediyi yurt dışındaki şubeleri aracılığıyla vermeleri sayesinde aşılmış. Diğer yerli kreditörler de Rus, Yunan ve İspanyol menşeli olduklarından ötürü zannediyorum ki bu engeli benzer bir yöntemle aşacaklardır.
Toparlamak gerekirse, alınan kredinin mevcut Yap İşlet Devret uygulamalarına karşıt bir içerikte olmadığı ve garantörün güvenilir kaynaklara sahip olduğu görülüyor. Ayrıca, hazinenin herhangi bir şekilde anlaşmaya taraf olmadığı anlaşılıyor.
Diğer yandan, DHMİ üzerinden garantör olunması ve kamu bankaları kanalıyla kredinin önemli bölümünün sağlanmış olması tartışmaların odak noktasını oluşturuyor. Bizim incelemeye çalıştığımız finansman boyutu ise eldeki verilere bakarak kanuna uygun ve 'credible' görünüyor.
---------
BloombergHT Ekonomi Koordinatörü
