FIVETHIRTYEIGHT
04 10 2015, 13:03 Güncelleme: 13:28
Küresel ekonomideki yavaşlamanın etkileri sonunda Amerika'ya da ulaşıyor. Amerikan Merkez Bankası FED ve Kongre'nin bu konuda fazla yardımlarının dokunması beklenmediği için, ekonomideki toparlanmayı ayakta tutacak tek güç tüketici olabilir.
ABD Çalışma Bakanlığı'nın verilerine göre Amerikalı işverenler Eylül'de yalnızca 142 bin istihdam sağlarken, Temmuz ve Ağustos'ta da daha önce açıklanandan az kişi işe alındı. İşsizlik oranı yüzde 5.1'de kalsa da, bunun nedeni on binlerce işsizin iş aramayı bırakmasıydı.
Bu, istihdam artışının bu yılın başından beri yavaşladığını gösteren en net veriydi. İstihdam artışı ilkbaharda yıllık düzeyde 3 milyon seviyesindeyken, artık 2.8 milyon seviyesine düştü.
Yavaşlamayı doğru bir düzlemde okumak gerekiyor. Eylül'deki 142.000'lik istihdam artışı ekonomist beklentilerinin altındaydı. Ancak bu yine de güçlü bir büyümeye işaret ediyor. Daha uzun vadede bakıldığında ABD son 5 yılda her ay istihdam artışı sağladı. En son negatif ay Eylül 2010 olmuştu. Özel sektörde ise bu trend daha uzun süredir devam ediyor. İşveren son 5 yılda 12 milyondan fazla insanı işe aldı.
Ancak Cuma günkü veri yine de endişe vericiydi. Zira tüm dünyada ekonomiler yavaşlıyor ve ABD'nin de bu yolda olduğuna dair işaretler artıyor. Son yıllarda dünyanın ekonomik lokomotifi haline gelen Çin'in büyümesi son aylarda ciddi anlamda düştü. Avrupa'daki gelişmiş ekonomiler ve Japonya da uzun süredir yavaşlama dönemindeler. ABD bir dönem bu eğilimin tersine hareket eder gibi gözükse de, finans piyasaları 2011'den bu yana en kötü çeyreği geride bıraktı. ABD imalat sektörü de ciddi şekilde yavaşladı ve daralmaya başlayabilir. Fed yetkilileri geçtiğimiz ay 9 yılın ardından gelmesi beklenen ilk faiz artışını, küresel yavaşlamanın Amerika'ya yansıması yönündeki endişelerle erteledi.
Bu veri yalnızca o yöndeki endişeleri artıracak. İmalatçılar 9 bin işten çıkarma yaptı ve işçilerin çalışma saatlerini azalttı. Petrol ve doğal gaz sektörleri de fiyatların düştüğü dönemde işten çıkarma yapıyor.
Ekonomideki tek parlak nokta tüketici harcamaları olarak karşımıza çıkıyor. Perakende sektörü Eylül'de 24 bin istihdam sağlarken, eğlence ve turizm sektörleri de 35 bin işe alım yaptı. Diğer göstergeler de tüketici harcamalarının güçlü olduğunu gösteriyor.
Bu noktadaki en önemli soru tüketicilerin ekonomiyi daha ne kadar ayakta tutabileceğidir. Ücret artışı zayıf seyrini sürdürüyor. Saatlik kazançlar Eylül'de yıllık bazda yüzde 2.2 artarak enflasyondan hızlı yükselirken, birçok ekonomistin toparlanmanın bu evresinde görmek istediğinin altında gerçekleşti. Göreceli olarak yüksek kazanç sağlayan imalat sektöründeki işten çıkarmalar bu trendi değiştirmeyecek. Düşük petrol fiyatları da çalışanların kazançlarının çoğunu ellerinde tutmalarını sağlıyor.
Tüketicilerin ekonomiyi destekleme noktasında ciddi bir yardım görmeyeceği açık. ABD diğer gelişmiş ekonomilere göre ihracata daha az bel bağlasa da, ülkedeki birçok büyük şirket ağırlıklı olarak yurt dışına satışa dayalı çalışıyor. Cuma günkü veri FED'in bu yıl başından önce faiz artırma olasılığını azaltsa dahi, daha ciddi bir yavaşla görülmezse yeni bir teşvik hamlesi beklenmiyor. Ekonomiyi destekleme konusunda hatrı sayılır bir adım atması beklenmeyen Kongre, tam tersine hükümeti çalışmaz hale getirerek ekonomiye zarar verebilir.
