Bakanlık'tan ilginç açıklama

Meğer Ekonomi Bakanlığı yıl sonuna kadar her ay ihracatımızın ne kadar olacağını biliyormuş!

Cuma günü TÜİK tarafından açıklanan dış ticaret verileri üzerine bir açıklama yayınlayan bakanlığın bu iddiası Dünya Gazetesi'nden Alaattin Aktaş'ın dikkatini çekmiş.

İşte Aktaş'ın bugün yayınlanan yazısı:

"Türkiye İstatistik Kurumu her ay Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile işbirliği halinde dış ticaret gerçekleşmesini açıklar ya... İşte bu açıklamanın yapılmasına artık gerek yok. Yok, çünkü ihracat ve ithalatın yılsonuna kadar hangi düzeyde gerçekleşeceği biliniyormuş.

"...Dış ticaret camiasının ve kamuoyunun bilmesini isteriz ki; Ekonomi Bakanlığı olarak yılsonuna kadar ay ay ne kadar ihracat ve ithalat yapacağımızı biliyoruz. Sadece Türkiye ekonomisindeki gelişmeleri değil, tüm dünya ekonomilerini anlık olarak izliyoruz. Şu ana kadar geçen süreçte elde ettiğimiz sonuçlar beklentilerimizle birebir uyumlu..."

İfadeden de belli; "yılsonuna kadar ay ay ne kadar ihracat ve ithalat yapacağımızı bilen" kurum, Ekonomi Bakanlığı. Açıklamayı yapan da Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi. 

Ekonomi Bakanlığı, dış ticaretteki gerçekleşmeleri bildiğine göre, şu durumda TÜİK'in üstünden dış ticaret verilerini derleme yükünü almak gerek. TÜİK detayla uğraşsın yine uğraşmaya da, en azından "zaten bilinen" rakamları açıklamak için çaba göstermesin.

Ama insanın aklına iki "basit" soru takılıyor. Birincisi; Ekonomi Bakanlığı herhalde haziran ayının dış ticaretinin nasıl gerçekleşeceğini de biliyordu. Yani haziran da biliniyor olduğuna göre, dış ticaretle ilgili detaylı değerlendirme yapmak için neden TÜİK'in haziran verilerini açıklaması beklendi ki? Bu "ermişlik" temmuzdan itibaren başlayacaksa, o ayrı...

İkincisi; madem ihracat ve ithalatın yılsonuna kadar ay ay hangi düzeyde gerçekleşeceği biliniyor, bu rakamlar niye açıklanmıyor ki... Açıklansa da ne olacağını görsek, merakımızı gidersek...

Ay ay belli, ama rakam yok

Yapılan açıklamada dış ticaretin ay ay nasıl gerçekleşeceğinin bilindiğinin altı çiziliyor, ancak yılsonu için bavul ticareti ve serbest bölgelerden yapılan ihracatın da eklenmesiyle 160 milyar dolar civarında bir rakama ulaşılabileceği belirtiliyor. Ama gerçek şu ki, ihracatta asıl kayıt FOB esaslıdır ve biz bu rakamı büyük gösterebilmek için bavul ticaretini de katıyor ve üstelik buna "gerçek ihracat" demeyi tercih ediyoruz. Gerçek ihracatın ne olduğu tartışılır belki, ama bizim ihracat hedefimiz FOB olduğuna göre, 160 milyar doları değil, FOB olarak ortaya koyabileceğimiz daha küçük rakamı dikkate almamız gerekir. 

Türkiye'nin bu yılki FOB ihracat hedefi orta vadeli programa göre 173 milyar dolar. Yani hedefin çok gerisinde kalınacağı açık. Bunda euro/dolar paritesinin büyük etki yaptığı doğrudur. Ancak ithalatta da aynı etki vardır ve dolayısıyla dış ticaret açığının bu yüzden büyüdüğü söylenemez. Eoru/dolar paritesinin dış ticarete olan etkisini bir başka güne bıraktığımızı belirtelim.

Yıllık 151 milyara indi

Yıllık ihracat, haziran ayı itibariyle 151.1 milyar dolara indi. Bu, son iki buçuk yıl itibariyle 2013 yılının ekim ayındaki 150.8 milyar dolardan sonraki en düşük düzeye işaret ediyor. 

2015'i, orta vadeli programda öngördüğümüz 173 milyar dolarda kapatmamızın mümkün olmadığı ortada. Yıllık hedefe ulaşabilmek için, ilk yarıda 74 milyar dolar olan ihracatı, ikinci yarıda neredeyse 100 milyar dolara çıkarmamız gerekiyor. Herhalde bunun olabileceğini de kimse söyleyemez. 

Yıllık ihracat, son iki buçuk yıllık dönem itibariyle 2013'ün ekiminde dip yapmıştı. Bu dönemde yıllık ihracatın zirveye çıktığı ay ise geçen yılın ekimi oldu. Söz konusu ay 158.7 milyar dolara ulaşın yıllık gerçekleşme, sonrasında ise ara ara duraklasa da hızla geriledi ve biraz önce belirttiğimiz gibi haziranda 151.1 milyara indi. 

İthalat da düşüyor

Dış ticaretteki gerileme yalnızca ihracatla sınırlı değil. Bir yandan euro/dolar paritesinin etkisi, diğer yandan özellikle petrol fiyatlarındaki düşüşle ithalatta da belirgin bir gerileme yaşanıyor. 

Yıllık ithalat, son iki buçuk yıllık dönemde en yüksek düzeye 252.1 milyar dolarla geçen yılın ocak ayında ulaşmıştı. Daha sonra düşüş başladı ve yön birkaç ay istisna olmak üzere hep aşağı doğru oluştu. Yıllık ithalat, haziran ayı itibariyle 229.1 milyar dolara indi.

Yıllık ithalatın hazirandaki bu düzeyi 2011 yılının temmuz ayındaki 227 milyar dolardan sonraki en düşük rakam. Yani bu yıl neredeyse son dört yılın en düşük rakamını gördük.  

2015 yılı ithalat hedefi 258 milyar dolardı. İlk altı aydaki gerçekleşme ise yaklaşık 107 milyar dolar oldu. Aynı ihracatta olduğu gibi, ithalatta da hedefe ulaşmak kesinlikle söz konusu değil. Altı aydaki 107 milyar dolardan yılın tümündeki 258 milyar dolara çıkmak için ikinci altı ayda 151 milyar dolarlık ithalat gerekiyor. Bu da kesinlikle gerçekleşebilir görünmüyor zaten. 

İthalatın düşük seyretmesi öyle her zaman çok mutlu olunacak bir durum da değil. Diğer etkenler bir yana, Türkiye ne zaman az büyüyor ya da küçülüyor, o zaman ithalat da hızla gerileme gösteriyor; bu da bir gerçek."