BUSINESSHT
19 07 2015, 11:48 Güncelleme: 12:51
Altın ticareti yapan Reza Zarrab, Türkiye'nin dış ticaret verilerini alt üst etti.
Türkiye ekonomi tarihinde benzeri görülmemiş büyüklükteki işlemler, aşağıdaki 3 grafiğin oluşmasını sağladı.
ALTIN İHRACATI
Zarrab denince akla ilk gelen altın ihracatı oluyor. İran'a uygulanan ambargolar nedeniyle altının ödeme aracı haline gelmesi altına ilişikin dış ticaret istatistiklerini alt üst etti.
Altın ihracatı 2011-2013 yılları arasında rekor düzeye ulaştı. Ağustos 2012 yılında yapılan 2,1 milyar dolarlık altın ihracatı ise rekordu. Benzer şekilde 2012 yılında yapılan 13,4 milyar dolarlık ihracatta rekor düzeydeydi.
Grafikten de görüldüğü üzere bu dönemde önce İran, ardından Birleşik Arap Emirlikleri, ihracat sıralamasında bir numara oldular.
Reza Zarrab, 2010-2013 tarihleri arasında 89 kez yanlış beyan vererek ihracat ve ithalat verilerinin sapmasına neden oldu.
ALTIN İTHALATI
İhracata benzer olarak ithalatta da sözü geçen dönemlerin oldukça hareketli olduğu görülüyor. Sadece rekor düzeyler arasında birkaç aylık sapmalar oluşuyor. Örneğin, altın ihracatı 2012'de rekor kırarken, bir yıl sonra bu kez tam tersi bir hareket oluyor ve bu kez altın ithalatı rekor düzeye ulaşıyor. Grafikte 2011'den bu yana benzer hareketlerin defalarca tekrarlandığı görülüyor.
Son olarak Kasım 2014'te 47 bin ton altın ithalatı yapılarak rekor kırıldı. 2015'in ilk aylarından itibaren ise Mayıs hariç her ay 1 milyar doların üzerinden altın ihracatı yapıyoruz.
Gümrük Bakanlığı'nın raporu doğru ise bu ithalatın bir bölümü, Türkiye'den önceden ihraç edilen altınlarda. Kısacası, altın ithalatı verileri önemli ölçüde İran'a yapılacak ödemeler için yanlış beyannameler ile sağlandı.
NET HATA NOKSAN
Son yılların gündemden düşmeye başka bir konusu da ülkeye giren kaynağı belirsiz döviz girişi ya da çıkışı. Hiç bir bankacılık işleminden geçmediği için tespit edilemeyen bu döviz giriş ve çıkışları ödemeler dengesinde "Net Hata Noksan" kaleminde gösteriliyor. Bu kalemdeki artışlar son yıllarda öyle boyutlara ulaştı ki artık cari açığın en önemli finansman kalemi haline geldiğini söyleyebiliriz.
Örneğin; bu yılın ilk 5 ayında Türkiye'ye yaklaşık 9 milyar dolarlık kaynağı belirsiz döviz girişi oldu. Bu cari açığın yarısının net hata noksan ile finanse edildiğini gösteriyor.
Peki bunun Zarrab ile ne ilgili var?
Yine Hürriyet'in aynı haberine göre Zarrab, 89 kez yanlış beyan ile ihraç edilmeyen altınları ihraç edilmiş gibi gösterirken, benzer şekilde ithal verilerini çarpıtmış. Türkiye'den ihraç edilmiş gibi gösterilip karşılığı alınmazken, ayrıca önce ihraç ardından ithal edilen altındalar dış ticaret verilerini saptırırken "net hata noksan" kaleminde dalgalanmalara neden olmuş.
Gümrük Bakanlığı raporunda Zarrab'ın 2010-2013 yılları arasında 1.1 milyar dolarlık nakit parayı valizlerle taşıdığı, Türkiye'ye sokulan 800 milyon dolar nakit paranın Dubai'den Türkiye'ye valizlerle aktarıldığı belirtiliyor.
Aşağıdaki grafik net hata noksan kaleminde son yıllardaki büyük dalgalanmaları gösteriyor.
