BUSINESSHT
18 06 2015, 11:55 Güncelleme: 12:33
Her finans girişimi büyük kazanç, büyük yatırım ya da büyük kalkınma getirmiyor. Büyük umutlarla başlatılan bazı girişimler yılan hikayesine dönerek, ilk başta hayal edilen başarıların çok gerisinde kalıyor.
İşte Türkiye'de görülen son yılların en talihsiz finans girişimleri:
Türk-Yunan ortak endeksi
İstanbul ve Atina borsalarında işlem gören şirketlerden oluşturulan ortak endeksin (GT-30 Endeksi) temelleri 2009 yılında atılmıştı. İki ülke borsasını yakınlaştıracak bu endeks sayesinde işlem hacimlerinin artırılması, endekse dayalı fonların kurulması hedefleniyordu. 15 şirket Borsa İstanbul’dan, 15 şirket Atina Borsası’ndan seçilerek endeks oluşturuldu. Ancak önce küresel kriz ardından bugüne kadar çözülemeyen Yunanistan krizle beraber endeks daha ilk günlerinden gözden düştü. 2009’da 790 seviyesinde olan endeks bugün yüzde 30’a yakın düşüşle 560 seviyelerinden işlem görüyor. Endekse dayalı fon girişimleri de hayal kırıklığı ile sonuçlandı.
Adabank satışı
Uzan Grubu’nun borçları nedeniyle 2003’te el konulan banka bu tarihten bu yana satılamıyor. Banka iptaller ve ertelemeler dahil olmak üzere 10’dan fazla kez ihaleye çıkarılmaya çalışıldı. Bankaya İsrailli Bank Hapoalim, Kuveytli The International Investor Company, Bahreynli GFC ve İşadamı Remzi Gür, Sinpaş, G capital gibi birçok şirket talip olmuş ancak satış aşamasına gelinememişti.
Ve bankayı hala satmaya çalışan TMSF, son olarak Mayıs ayındaki ihalenin Temmuz’a ertelendiği açıklandı.
VOB
İstanbul dışında bir borsa kurulma fikri birçokları için ilk başta ilgi çekiciydi. New York Borsası ile Şikago borsası benzeri bir yapılanma ile hisse senetleri İstanbul’da, vadeli işlemler İzmir’de işlem görecekti. Tarım ürünleri ve hisse senedi opsiyonları üzerinden yapılacak işlemler sayesinde borsanın büyütülmesi ve güç kaybeden İzmir ekonomisine destek olması amaçlanıyordu.
Bu amaçla o dönemki İMKB’den kopartılan yapı, 2005’de İzmir’de resmen Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası’na çevrildi. Ancak borsa istenileni veremedi. İşlem hacminin çok büyük bölümü yalnızca endeks kontratı üzerinde yapıldı. Emtia kontratları devreye sokulamadı. Yeniden yapılanan Borsa İstanbul’un bütün borsaları kapsaması fikri de güç kazanınca VOB, 2013’te resmen kapandı ve İstanbul’a VİOP adı altında geri döndü.
Halka arz seferberliği
2009 yılında uzun süredir durgunlukta olan sermaye piyasalarına yeniden ivme kazandırmak için bir görüş ortaya atıldı: Halka arz seferberliği.
Regülasyon düzenlemeleri, bilinçlendirme kampanyaları, şirket görüşmeleri ile büyük bir kampanya başlatıldı.
SPK, yaptığı birçok düzenleme ile şirketlerin daha kolay halka açılmasına olanak sağladı.
Kampanya meyvelerini 2010’da vermeye başladı. Bu yıl tam 22 şirket halka açıldı ve 3 milyarın üzerinde fon sağladı. Trend 2011’de de devam etti. Bu kez tam 27 şirket halka arz kararı aldı ve uyguladı.
Sermaye piyasalarında uzun yıllardır görülmemiş bu coşku bir süre sonra yerini hüzne bırakmaya başladı. Değerleme tartışmaları büyürken, halka arza açılan şirketlerin hisselerinde sert düşüşler görülmeye başladı. Halka arz seferberliği bu kez yatırımcı mağduriyetine dönüşmeye başladı. Değişen SPK yönetimi atılan gevşetici birçok politikayı geri çekti.
2014’te çoğu küçük çaplı yalnızca 9 halk arz yapıldı. Bu yıl ise şu ana kadar 3 halk arz yapıldı.
HSBC
Dünyanın en büyük bankalarından HSBC, 2001 krizinde batan Demirbank’ı alarak Türkiye’de bankacılığın en büyük oyuncularından oldu. Demirbank, varlıkları ile 2000’de Türkiye’nin en büyük 10’uncu bankasıydı. Özel bankalar arasında ise 6’ıncı durumdaydı. 10 yıldır Türkiye’de olan HSBC ise 28’inciydi ve üst sıralara çıkmak istiyordu. Ancak HSBC, Türkiye pazarında rekabette geride kaldı. Banka 2015 itibariyle en büyük bankalar sıralamasında 13’üncü sıraya geriledi ve küresel yeniden yapılanma çerçevesinde Türkiye’den çıkma kararı aldı.
