CNN MONEY
01 06 2015, 10:28 Güncelleme: 17:40
Köpük balonunun oksijen sayesinde büyümesinin aksine aktif balonları, kolay para ve mantıksız yatırımcı beklentileri yüzünden büyüyor.
Geçtiğimiz 7 yıl boyunca, yatırımcılar çok düşük seviyedeki faiz oranlarının olduğu bir dönemde yaşadı ve para kazanmak için daha riskli hisselere doğru yönelmek zorunda kaldı. Bu, yeni bir internet balonu ya da benzeri bir balonun gerçekleme olasılığını artırıyor.
Peki aynı şeyin bugün yeniden gerçekleşmesi mümkün mü? Mümkün.
The Lindsey Group'un baş piyasa analisti Peter Boockvar, "Her yerde balonlar var. Sıfır ve negatif faiz oranlarına rağmen para basma çok yoğunsa, bir çeşit balonun içinde değil miyizdir?" diye soruyor.
Bunu kesin olarak dile getirmek için henüz erken ama işte potansiyel balon olarak değerlendirilen bazı varlık sınıfları:
TAHVİLLER
Birçok yatırımcı, büyük boğa piyasasının yerçekimine direndiğini düşünüyor.
Bir şeylerin ters gittiğini gösteren işaret, tahvil getirilerinin Avrupa'da negatif olması. Bunun olmaması gerekir. Yatırımcılar, bu yılın başında negatif 5 yıllık getiri ile satılan Fransa ve Almanya gibi ülkelerin devlet tahvillerine sahip olmak için para ödüyor.
"Sabit gelir küresel olarak destansı bir balondur" diyor Boockvar.
Asıl soru, Fed faiz oranlarını yükseltince eğer hisse piyasasında büyük bir düzeltme olursa geri kalan finansal sisteme ne olacağı.
'STARTUP'LAR
Çok az deneyimi olan genç teknoloji şirketleri soluk kesici adımlarla para kazanıyor.
Airbnb, Lyft ve Pinterest gibi daha büyük isimlere sahip olanları ise devlet halka açık şirketlerinkine rakip olan göz alıcı kıymetler topluyor. Mesela navigasyon uygulaması Uber'a 50 milyar dolar değer biçiliyor.
Özellikle gençler tarafından rağbet göre SnapChat ise Aralık ayındaki değerini Şubat'ta ikiye katlayarak 19 milyar dolar değerinde.
Ünlü yatırımcı Mark Cuban, startup balonunun internet balonundan 'çok daha kötü' olduğunu dile getirdi. Ve SnapChat'in CEO'su Evan Spiegel bile startup dünyasında oluşabilecek bir 'düzeltmeye' dikkat çekti.
İlk halka arz öncesi piyasasının yıkılması teknoloji sektörüne ve genel olarak ekonomiye olan güvenin sarsılmasına neden olabilir.
ÇİN
Hiçbir hisse piyasası Çin'in ki kadar ısınmadı. Bu piyasa ekonomik büyümenin yavaşlamasına rağmen sadece bu yıl yüzde yüzden fazla bir artış gösterdi.
Büyük kazançları Çin Merkez Bankası'ndan elde edilen kolay paralar körüklüyor. Bireysel yatırımcılar bu kazançlara dahil olabilmek için birbirileriyle yarışıyor.
Bank of America Merrill Lynch (BofA) Cuma günü, Çin'deki parasal durum, kurumsal kazançlar ve ülkenin son aylarda yavaşlayan ekonomik büyümesi yüzünden kıymetler 'dengesizleştiği' için ülkedeki 'risklerin yükseldiği' konusunda uyardı.
Yatırımcılar geçen hafta Çin fonlarına 4.5 milyar dolar yatırdı. BofA'ya göre bu Nisan 2008'den beri en yüksek haftalık para akışı.
TEKNOLOJİ HİSSELERİ
Yatırımcılar boğa piyasasında gerçekleşebilecek herhangi bir patlama işareti için tetikte. ABD hisse piyasası diğer ülkelerinkine nazaran daha pahalı olabilir ama ralli son aylarda bir mola verdi. Bu yıl, S&P 500'ün şimdiye kadarki büyümesi yüzde 3'den daha az.
Bu demek değil ki piyasasaki bazı insanlar kendilerine göre balon deneyimi yaşayamaz. Teknoloji ve biyotek hisseleri iştigal konusu. Fed Başkanı Janet Yellen bile geçen yaz küçük biyotek ve sosyal medya hisselerinin şişirilmiş göründüğü konusunda uyarmıştı.
SANAT
Tartışmalı görünenler arasında sadece hisseler ve tahviller yok. Sanat piyasasının üst ucu da son zamanlarda yanıyor: Üç hafta önce Christie's, 179 milyon dolara satılan bir Picasso eserini de içeren toplam 1.5 milyar dolarlık sanat eseri satışı elde etmişti.
2008'deki krizi öngören Nouriel Roubini, yakın zamanda sanat eserleri fiyatlarındaki şeffafsızlığın sanatı 'heves, moda, düşkünlük ve potansiyel balon' konusu haline getirdiği hakkında uyarmıştı.
NEW YORK'TA LÜKS DAİRELER
Kriz öncesi emlak balonunun ortaya çıkmasıyla birlikte gayrimenkul piyasaları gerçek hayatla uyum sağlayamayabilir.
Bazı gözlemciler Manhattan gibi gözde mekanlardaki lüks daireler ve diğer mülkleri yakından inceliyor.
CitiRealty'ye göre önümüzdeki yıl Manhattan'da yeni bir daire 3 milyon dolardan daha fazla olacak.
ŞİMDİ NE OLACAK?
Bize sadece zaman, bu varlık sınıflarından hangisinin balon sahasında olduğunu gösterecek.
Ve eğer aralarından birisi bu sahada olsa bile bu 'partinin' kısa bir süre sonra sona ereceği anlamına gelmez. Balonların ne zaman patlayacağını öngörmek maalesef çok zor.
