FT
04 05 2015, 08:56 Güncelleme: 08:57
Kalkış sırasında motorlardan birinden duman geldiğini fark eden bir pilot gibi, ABD Merkez Bankası Fed de faiz artırımının zamanlaması konusunda çekinceler yaşıyor.
Hayal kırıklığı yaratan ilk çeyrek büyümesi, Federal Açık Piyasa Komitesi'nin (FOMC) ABD ekonomisinin durumu hakkında daha temkinli olmasına sebep oldu. Yatırımcılar kendilerini Haziran'da bir artırıma hazırlamışlardı, ancak şu anda Fed'in borçlanma maliyetlerini artırmak için önümüzdeki yıla kadar bekleme ihtimali söz konusu.
Herhangi bir ertelemenin etkisi, ABD'nin çok daha ötesinde hissedilir. Washington'da alınan kararlar küresel toparlanmanın şeklini değiştirerek, Euro Bölgesi'nde keskin bir toparlanma umutlarını suya düşürebilir, gelişmekte olan ülkeler için görünümü biraz daha iyileştirebilir.
Düşük petrol fiyatları ve Avrupa Merkez Bankası'nın (AMB) parasal genişleme programının ikiz etkisi sayesinde Euro Bölgesi yıla güçlü bir başlangıç yaptı.
Ancak bunda en az diğerleri kadar etkili olan bir başka faktör de ABD para politikası yapıcılarının euroyu dolar karşısında, AMB'nin tek başına yapabileceğinden çok daha aşağıya iten duruşları oldu. Fed'in faiz artırım planları Euro Bölgesi ihracatçıları için tam zamanında gelen bir hediye oldu.
Ancak görünüşe bakılırsa bu durum uzun sürmeyebilir. Çarşamba günü Fed tarafından yapılan açıklamanın ardından euro 12 yılın en düşük seviyesi olan 1.05 seviyesinden hızla 1.125 dolara kadar yükselirken, Avrupa hisseleri de aynı hızla geriledi.
Fakat Avrupa'nın kaybı, Asya ve Latin Amerika'nın kazancı olabilir. Yıl başından bu yana gelişen piyasa merkez bankaları zayıf talebe rağmen faizleri kısma konusunda temkinli davranıyor. Enflasyondaki düşüşün düşük petrol fiyatları kaynaklı olduğunu biliyor ve Fed faizleri artırdığında olumsuz etkilenmekten ve sermayenin ABD piyasalarına gitmesinden korkuyorlar.
Peru, Tayland ve Hindistan gibi ülkelerde merkez bankalarının borçlanma maliyetlerini düşürdüğü ve Çin Merkez Bankası'nın bankalar için AMB tarzı ucuz fon sağlama programı uygulamaya hazırlandığı doğru. Ancak, Morgan Stanley ekonomisti Manoj Pradhan'ın söylediği gibi birçok gelişmekte olan ülkede reel faizler, enflasyondaki keskin düşüş karşısında yükseldi.
Fed'in tereddütü gelişmekte olan piyasalar için bir fırsat penceresi aralayabilir. Fed faizleri artırmak için bekledikçe, gelişen piyasalar da para politikasını gevşetmeye devam edebilir. Sermaye çıkışı korkuları şimdilik azaldı: Yatırımcıların egzotik varlıklara ilgisinin yeniden artmasıyla Asya ve Doğu Avrupa para birimleri Nisan'da hızla değer kazandı.
Ancak bu merkez bankalarının yapabileceklerinin de bir sınırı var. İlk olarak, IMF ekonomistleri James Daniel ve Rachel van Elkan geçen hafta yayınladıkları bir blog yazısında, Asya ülkelerinin “para politikalarında önemli ölçüde gevşemeye gitmesinin yüksek kredi büyümesini artıracağını” söylemişlerdi. Ayrıca kredi artışı talebi artırma konusunda çok önemli olsa da, aynı zamanda, Çin'de finansal kriz sırasında olduğu gibi, sermaye kaynağının dağılımında bozukluğa yol açıyor.
İkinci olarak, Fed eninde sonunda faizleri yükselttiğinde gelişmekte olan ülkeler yine de hazırlıksız yakalanabilirler. ABD merkez bankası yetkilileri aldıkları para politikası kararlarının yurt dışındaki etkisine çok az önem veriyorlar. New York Fed Başkanı William Dudley'nin geçen ay dediği gibi, Fed “verimli bir şekilde iletişim kurmayı hâla öğreniyor.”
Tüm bunlara rağmen, gelişen piyasalar Avrupa'dan sürpriz bir destek görebilir. Euro'daki güçlenme AMB'nin yüzde 2 'nin hemen altındaki enflasyon hedefine ulaşmasını zorlaştırır. AMB Başkanı Mario Draghi ve diğer AMB yetkililerinin Eylül 2016'ya kadar sürmesi planlanan parasal genişleme programını devam ettirmekten başka çok seçeneği yok gibi.
Avrupa likiditesi gelişen piyasalar için destek sağlamış olacak, ancak rahata çok alışmamaları gerekiyor. Fed artırımları kuvvetli tsunami gibidir: birkaç saat içinde etkisi en uzak kıyılarda bile hissedilir.
