İran anlaşmasının kazananları

İran'ın yıllardır süren uluslararası yalnızlığının sona erecek olması pek çok şirketin iştahını kabartıyor.

Dünyanın en büyük gaz ve en büyük dördüncü petrol rezervine sahip olan ülkede doğacak fırsatlar dendiğinde ilk sırada akla enerji şirketleri geliyor.

Ancak 370 milyar dolarlık ekonomi hidrokarbondan ibaret değil. 10 yıldan uzun bir süredir Batılı ürünlerden mahrum kalan 77 milyon “müşteri” pek çok küresel şirketin ağzını sulandırıyor.

İşte analistlere göre, İran üzerindeki yaptırımların kalkması halinde yatırımcıların dikkatle izlemesi gereken 12 şirket:

Boeing

Boeing, yoğun lobi çalışmaları sonrası ABD hükümetinden Nisan 2014'te İran'a jet parçaları satabilmek için kısa süreli izin almıştı. Şimdi ise yaptırımların kalkması yeni fırsatlar doğurabilir.

Jefferies analisti Howard Rubel, “İran'ın sivil havacılık filosu çok eski ve kesinlikle modern Batılı teknolojinin faydasını görebilir” diyor.

Geçtiğmiz 12 ayda şirket hisselerindeki artış yüzde 14 oldu.

British American Tobacco

İran'ın Orta Doğu'nun en büyük tütün pazarı olduğunu söyleyen BAT, ülkede yerel olarak ürettiği sigaraları zaten satıyor.

Bloomberg Intelligence analisti Kenneth Shea, “Tütün şirketleri gibi çokuluslu şirketler, ekonomik aktiviteyi canlandırabildikleri ve müşterilerin ürünleri satın almasını sağlayabildikleri ölçüde yaptırımların kalkmasından faydalanacaklar” diyor.

BP, Eni, Royal Dutch Shell, Statoil, Exxon

İran Petrol Bakanı Bijan Namdar Zanganeh, küresel güçlerle ilk  anlaşmanın sağlandığı Kasım 2013'ten bu yana dünyanın ham petrol ve doğal gaz devlerini İran'da yatırım yapmaya çağırıyor.

Büyük petrol şirketlerinin yaptırımlar devreye girmeden önce İran'da başladığı pek çok proje yarım kalmıştı. Bloomberg Intelligence analisti Philipp Chladek'e göre, bu yatırımlar yenilenebilir.

Enerji danışmanı Gianna Bern, “BP gibi Avrupa şirketlerinin İran'da uzun yıllara dayanan geçmişi var ve bazılar ilk başta temkinli olacak olsa da ülkeye ilk dönecekler de muhtemelen bu şirketler olacak” diyor.

Daimler

Dünyanın en büyük kamyon üreticisi şirket dört yıl önce Tahran merkezini kapatmıştı. Şimdi ise İran'daki gelecek planlarını yapmak için görüşmelerin sonuçlanmasını bekliyor.

Şirket İran'dan çıkarken, İran Khodro ile ortak olduğu dizel motor şirketindeki yüzde 30 hissesini bırakmıştı ve üç akslı kamyonlarının teslimatını dondurmuştu.

Şirket sözcüsü Silke Mockert, “İran'la varılan çerçeve anlaşmayı memnuniyetle karşılıyoruz. Gelecek planlarımız nihai sonuca göre olacak” dedi.

Peugeot

Peugeot, yerel otomotiv üreticisi Iran Khodro ile ortak bir şirket kurmak için görüşmelere devam ediyor. Şirketin yaptırımların kalkmasıyla faaliyetlerine başlaması hedefleniyor.

Peugeot Orta Doğu ve Afrika Başkan Yardımcısı Jean-Christophe Quemard, Aralık'taki açıklamaları sırasında İran'da otomobil satışlarının 2017'de rekor seviyelere yükseleceğini tahmin etmişti.

Naxitis analisti Georges Dieng, 2012'te faaliyetlerini durdurmadan önce Peugeot'nun satışlarının yüzde 13'ünün bu ülkeden geldiğini söyleyerek, şirket için  pazarın ne kadar önemli olduğunu vurguluyor

Renault

Ülkenin nükleer programı üzerine devam eden gerginlik Avrupa'nın en büyük üçünücü araba üüreticisi olan Renault'yu iki yıl önce İran'dan çıkmak zorunda bırakmıştı.

Kasım 2013'te yaptırımların kısmen esnetilmesiyle Renault, İran'lı ortaklarının birleştirdiği parçaları göndermeye devam edebilmişti. Konuyla ilgili bir kaynak ise, yaptırımların tamamen kalkması halinde Clio hatchbacker ve Captur kompakt SUV'lerin piyasaya geri döneceğini söyledi.

Naxitis analisti Dieng Renault ve Peugeot'yu kastederek, araba satışlarının canlanması “ülkede tarihsel olarak güçlü olan iki Fransız araba üreticisinin işine yarar” diyor. Ayrıca, Renault'nun 2014 sonu itibariyle yaptırımlar yüzünden yazdığı 828 milyon euroluk zararı telafi etmesine yardımcı olabilir.

Renault'nun bu yıl hisseleri yüzde 58 arttı.

Schlumberger

Redburn Europe analisti Rob West'e göre Schumberger gibi petrol arama şirketleri “yaptırımların bitmesinden ilk faydalananlar” olacaklar.

Texas merkezli şirket Nisan 2013'te yaptığı açıklamada, o yılın ilk çeyreğinde 98 milyon dolar gelir ve 58 milyon dolar kar açıkladıkta sonra ülkedeki faaliyetlerini sonlandırdığını açıklamıştı.

Total

Fransız petrol şirketinin de yaptırımların kalkmasından ilk yararlanacak şirketlerden olması bekleniyor. Kısıtlamaların kalkmasıyla Total, günde 2 milyar metre küp LNG ihracat edecek tesisinin inşaatını da tamamlayabilir.

13 Nisan'da Total CEO'su Patrick Pouyanne, Total'in “tabi ki” İran'a tekrar girmeyi gözden geçireceğini söyledi.

İRAN ANLAŞMASI HANGİ ŞİRKET HİSSELERİNİ OLUMLU ETKİLER?