AP
16 04 2015, 07:55 Güncelleme: 07:56
1981'den beri dolar bu kadar güçlü olmamıştı.
ABD doları en son bu kadar güçlü olduğunda Beyaz Saray'da Ronald Reagan vardı, Kutsal Hazine Avcıları ise yılın en yüksek hasılat yapan filmiydi.
30 Haziran'dan bu yana dolar, euroya karşı yüzde 28, Japon yenine karşı yüzde 18 ve Brezilya realine karşı yüzde 40 değer kazandı.
Dolar rallisi devam ettikçe, küresel etkisi de büyüyor. Peki dolar yükselirken en çok kimler kaybediyor? İşte doların en büyük 4 etkisi:
ŞİRKET KARLARI
Dolardaki güçlenme yurtdışında işleri olan ABD şirketlerini iki şekilde etkiliyor. Öncelikle, ürünlerini daha pahalı hale getirerek daha az rekabet edebilir olmalarına sebep oluyor. Ayrıca euro ve yen olarak kazandıkları paranın kendi ülkelerinde daha az değerli olmasına sebep oluyor.
Genele bakıldığında dolar yükseldikçe, şirketlerin ilk çeyrek gelir görünümleri de kötüleşiyor. Geçen yılın sonunda analistler S&P 500 şirketlerinin Ocak-Mart döneminde yüzde 4 gelir artışı kaydetmesini bekliyordu. 31 Mart itibariyle ise beklenti yüzde 5 düşüş.
Gelirlerinin yarısından fazlası ABD dışından gelen şirketlerin kazançlarının yüzde 12 azalması, diğerlerinin ise büyük bir değişim göstermemesi bekleniyor.
EKONOMİK BÜYÜME
Salı günü küresel büyüme tahminlerini açıklayan IMF, ABD ekonomisi için büyüme tahminini düşürdü. Dünyanın en büyük ekonomisinin bu 2015 ve 2016'da yüzde 3.1 genişleyeceğini tahmin ediyor.
Ancak, dolardaki yükseliş Japonya ve Avrupa'ya yarayacak gibi gözüküyor. IMF, Japonya için tahminini yüzde 0.6'dan yüzde 1'e çekti. Euro Bölgesi ülkeleri için ise daha önce yüzde 1.2 büyüme öngörürken, yeni raporda bölgenin yüzde 1.5 büyüyeceğini tahmin etti.
FİNANSAL İSTİKRAR
Asya ve Güney Amerika'daki gelişmekte olan ülkeler için doların yükselişinin iki yönlü bir etkisi var. Evet, ihracatçılara rekabet sağlıyor, ancak finansal istikrar için büyük bir tehdit oluşturuyor.
Düşük faizlerin cazibesine kapılan gelişmekte olan ülkeler son 10 yıl içinde önemli oranda dolarla borçlandılar. Uluslararası Finans Enstitüsü verilerine göre, 2005 ve 2015 arası dönemde Asya'daki gelişen ülkelerin dolar cinsinden borcu (ağırlıklı olarak şirket tahvilleri ve krediler) 262 milyar dolardan 837 milyar dolara çıktı. Güney Amerika'dakilerin borcu ise 586 milyar dolarken 963 milyar dolar oldu.
Ancak doların yükselişiyle borçlanma maliyetleri önemli oranda arttı. Bu maliyetlerden etkilenen şirketlerin dolar ödemelerini yerine getirmek için mevduatlarını hızla yerel bankalardan çekmesi, veya yatırımcıların panikle gelişen ülke tahvillerini satması sıkıntıların daha da yayılmasına yol açabilir.
IMF de dün yayınladığı bir raporda finansal risklerin son 6 ayda düşük faiz ortamı, döviz kurlarındaki dalgalanma ve emtia fiyatlarındaki gerileme nedeniyle arttığını ve bu durumun özellikle yükselen piyasa ekonomilerini olumsuz etkilediğini belirtti.
TURİZM
Doların güçlenmesi sonucu Avrupa tatilleri Amerikalı turistler için daha ucuz hale gelmiş oldu. Booking.com tahminlerine göre, Mart 2014'ten bu yana Paris, Roma, Barselona, Amsterdam ve Berlin'de dört yıldızlı bir otel odası için ortalama fiyat yüzde 21 azaldı. Şirket hesaplamalarına göre bir Amerikalı, Palm Springs'te yedi gün tatil yaptığı fiyata Barcelona'da 14 gün kalabilir.
Yunanistan sektör temsilcilerine göre, bu yıl ABD'den rezervasyonlarda geçen yıla göre yüzde 15 ile 20 arası bir artış oldu. İspanya'da da Amerikalı turist sayısı Ocak'ta yüzde 12, Şubat'ta yüzde 19 artmıştı.
