BIST 100 9.109,67 % 0,33
USD/TRY 32,3853 % 0,13
EUR/TRY 35,0676 % 0,14
Piyasalar
9.110,09
% 0,33
32,3853
% 0,13
35,0676
% 0,14
1,0802
% 0,13
47,59
-0,06
2.229,87
% 1,60
87,00
% 1,86
En son haberlerden haberin olsun istemez misin?

Piyasa tarihi yalan mı söylüyor?

Alıcı ile satıcı ne zaman bir araya gelse, diğer şahsı aldatmak için fırsatlar doğar. Piyasaların tarihi bir bakıma yalan söyleme, aldatma, çalma ve ticari suçları minimuma indirmeye dair verilen çabanın geçmişi niteliğinde

Suçlular kapitalizmi nasıl yarattı?
BLOOMBERG - CLIVE CROOK 06 04 2015, 10:08

Alıcılar ve satıcılar ne zaman bir araya gelse, diğer şahsı aldatmak için fırsatlar doğar. Piyasaların tarihi bir bakıma yalan söyleme, aldatma, çalma ve ticari suçları minimuma indirmeye dair verilen çabanın geçmişidir.

Öyle ki modern ekonominin evrimi bu suçlulara sizlerin düşündüğünden daha çok şey borçlu olabilir.

Ian Klaus’un "Kapitalizmi Yaratmak: Üçkağıtçılar, Dolandırıcılar, Hırsızlar ve Modern Finans’ın Yükselişi" isimli kitabının konusu da bu.

Bu, 19. ve 20. yüzyıllarda olan ve tekrar tekrar ortaya çıkan bir döngüye işaret eden finans suçları tarihidir: Yeni pazarlar, yeni aldatma yolları, yeni para transfer etme taktikleri ve güven kazanma.

Klaus’un dediği gibi, suçlular modern kapitalizmin yaratılmasına yardımcı oldu.

Ve öyle etkileyici karakterler sahneye çıkıyor ki! Benim en favorim Thomas Cochrane.

Cochrane hem bir aristokrat hem de kahraman bir denizciydi. Şanının zirve yaptığı 1814 yılında hırsızlıktan mahkemeye çıkarılmıştı. Ortaklardan birisi Napolyon’un öldüğüne dair yanlış dedikodu yayarak İngiliz hükümet tahvilinin fiyatını artırdı ve Cochrane’in büyük kayıpları göz ardı etmesini sağladı. Cochrane ise mahkemenin düzmece olduğunu savunmasına rağmen suçlu bulundu ve hapse gönderildi.

KAPİTALİZMİN CEPHESİ GENİŞLEDİ

Hikaye kendi başına çok etkileyici olmakla beraber kitap bu hikayenin daha geniş anlamlarına işaret ediyor. Cochrane kendi pozisyonuna gelmiş bir insana yakışmayan davranışlar sergilemekle suçlanıyordu. Aldatmayı bırakın piyasaları yönlendirmek kendi pozisyonuna gelmiş bir insanın yapabileceği bir şey değildi. Güven, toplumsal duruşta yer alıyordu.

Çalkantılı yüzyıl ilerledikçe kapitalizm de cephelerini her alanda genişletti: Okyanus ötesinde yeni fırsatlar buldu; mali innovasyon hızlandı; ve alıcılar ve satıcılar birbirlerini daha da tanımaz hale gelirken aralarındaki mesafe de gittikçe arttı. Para transferine dair bu yeni bulunan yollar ise güvenin yeniden yaratılmasını gerektirdi. İyi niyetin garantörü olarak toplumsal statü gözden düştü. Bunun yerine daha önceden yapılan işlemlerde gösterilen dürüstlük ve teeyyüt yeni güven kaynakları oldu.

GÜVEN EVRİMİNİ SKANDALLAR ZORLADI

Bu güvenin evrimini zorlayan faktörlerden bir tanesi de üst üste gelen skandallar oldu. Gregor MacGregor ve mistik Güney Amerika kolonisi olan Poyais; Beaumont Smith ve etkileyici bir derinlik ve uzunluk gösteren hazine tahvilleri operasyonu; abartmalı girişimci, hırsız ve sigortacı Walter Watts; gazeteci, gazete sahibi ve değersiz hisseleri gereğinden çok fazla öven Harry Marks. Bu isimler ve daha niceleri kamunun ticari güvene yönelik düşüncelerini değiştirirken, bu güvenin yine de devam etmesini sağlayacak değişiklikleri de gündeme getirdi.

Hikayeler aklınızı başından alıyor ve büyük resim önemli: “Kapitalizmi Yaratmak” güzel bir kitap ve okumanızı tavsiye ederim. Fakat tabii ki birkaç eleştirim de var. Proje en başlarda sözde akademik bir girişim olarak başladı fakat kitabın ilk bölümlerinde akademik ağırlık pek de etkileyici değil. Yine de Klaus kendini tam olarak verdiği zaman çok güzel bir iş çıkarıyor.

Benim diğer eleştirim ise Klaus’un tekrar tekrar Adam Smith ve piyasa ekonomisinin diğer destekçilerinin, insanların aldatmaya yönelik eğilimlerini görmezden geldikleri ve piyasanın iyi davranışları teşvik etme yeteneğine aşırı güven duyduğu yönünde. Klaus bu klasik destekçilerin iddialarını uzunca incelememiş gibi görünüyor.

Yukarı

Business HT×