ABD "Türk ürünlerine vergi muafiyetini" yeniden gözden geçirecek

ABD ve Türkiye arasında mayıs ayında ilave gümrük vergileri ile başlayıp, Rahip Andrew Brunson’un tutuklanması ve sonrasında ev hapsine alınmasıyla büyüyen, ABD’nin Türkiye’ye yaptırım kararı almasıyla ciddi boyutlara ulaşan gerginliğe bir yenisi de  ABD Ticaret Temsilciliği tarafından eklendi.

Temsilcilik’in internet sitesinden yapılan açıklamaya göre Türkiye’nin Genelleşmiş Preferanslar Sistemi’ne (GSP) uyumluluğu yeniden gözden geçirilecek.

GSP, gelişmiş ülkelerin, belli ürünlerde gelişmekte olan ülkeler lehine tek taraflı olarak uyguladığı tercihli bir gümrük vergileri sistemi. Yani, gelişmekte olan ülkeler belli ürünlerde gelişmiş ülkelere gümrük vergisinden muaf veya daha düşük gümrük vergileriyle ihraç olanağına sahip olabiliyor. ABD de GSP kapsamında Türkiye’nin ABD’ye ihraç ettiği bazı ürünleri gümrük vergisinden muaf tutuyordu.

ABD Ticaret Temsilciliği’nden yapılan açıklamanın tam metni şöyle:

“ABD Ticaret Temsilciliği, Genelleşmiş Preferanslar Sistemi (GSP) piyasasına giriş kriterlerine uyumluluğuna dair endişeler üzerine Türkiye’nin GSP’ye katılımının uygunluğunun yeniden gözden geçirilmesine karar vermiştir.

Kongre tarafından belirlenen 15 kriterden biri olan bu koşul, GSP’den yararlanan ülkelerin, ABD’nin kendi piyasalarına ne ölçüde makul ve adil giriş yapabildiğini kapsamaktadır.

ABD Ticaret Temsilciliği Başkan Yardımcısı Jeffrey Gerrish, “Trump yönetimi, Türkiye’nin GSP piyasasına giriş kriterlerine uyumululuğuna dair endişeleri vardır. Türkiye’nin ABD’ye gümrüksüz girişini yeniden değerlendirmemize yol açan endişeler hakkında bizimle birlikte çalışacağını ümit ediyoruz” açıklamasında bulunmuştur.

Türkiye, ABD ithalatına 1,78 milyar dolarlık ilave gümrük tarifesi uygulamış ve bu kural diğer ticaret ortaklarına uygulanmamıştır. ABD Ticaret Temsilciliği de bu nedenle Türkiye’nin GSP uyumululuğunu yeniden gözden geçirecektir.

ABD, 2017’de GSP Programı kapsamında Türkiye’den 1,66 milyar dolarlık ithalat yapmıştır. Bu, ABD’nin Türkiye’den yaptığı toplam ithalatın yüzde 17,7’sine tekabül etmektedir. GSP’ye konu olan öncelikli kategoriler, araç ve araç parçaları ile mücevherat, değerli taş ve metallerdir.

Söz konusu gözden geçirmeyle ilgili yasal duruşma ve yorum süreci, gelecek Federal Resmi Gazetesi’nde duyurulacaktır.”

NE OLMUŞTU?

ABD, "ulusal güvenlik" gerekçesiyle 23 Mart’tan itibaren ithal çelik ve alüminyuma sırasıyla yüzde 25 ve yüzde 10 gümrük tarifesi uygulanması kararı almıştı. Söz konusu önlemlerden Türkiye’nin muaf tutulması için başlatılan girişimlerin sonuçsuz kalmasının ardından Türkiye de ABD'den ithal ettiği 22 ürüne aynı toplam miktarda vergi uygulayacağını mayıs ayında Dünya Ticaret Örgütü’ne bildirmişti.

İki ülke arasında son dönemde artan gerginliğin kilit ismi ise Rahip Andrew Brunson. Brunson FETÖ ve PKK bağlantıları gerekçe gösterilerek 9 Aralık 2016’da tutuklanmıştı. 35 yılla yargılanan Brunson dava açıldıktan sonra 3 kez hakim karşısına çıktı. Mahkeme, üç duruşmada da tahliye talebini reddetti. Ancak sağlık sorunları nedeniyle Brunson hakkındaki tutukluluk kararı, temmuz ayında süresiz ev hapsine çevrilmişti.

Brunson'un avukatı İsmail Cem Halavurt'un müvekkili hakkındaki "ev hapsi ve yurt dışı çıkış yasağı" kararına ilişkin İzmir 2. Ağır Ceza Mahkemesine yaptığı itiraz 31 Temmuz’da reddedildi.

Daha önce Brunson’un serbest bırakılmaması durumunda Türkiye’ye yaptırım uygulanabileceğini açıklayan ABD, bu dediğini 1 Ağustos’ta devreye soktu ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’ün ABD’deki mal varlıklarına el konulmuştu. Hem Soylu hem de Gül, ABD’de bir mal varlıkları olmadığını savunmuştu.

ABD'nin Kuzey Carolina eyaletinde doğan 50 yaşındaki Brunson, 23 yıldır Türkiye'de yaşıyordu ve tutuklandığı sırada süresiz oturma izni başvurusu yapmaya hazırlanıyordu.