Piyasa yapıcısı nedir?

Birincil piyasa işlemlerinde etkinliği artırmak ve ikincil piyasaların işleyişini kolaylaştırmak amacıyla hazine veya merkez bankalarının, borçlanma senedi ihracı, döviz müdahalesi gibi bir takım finansal işlemlerle ve belli kriterlere göre seçilen banka ve diğer bazı finansal kuruluşlardır.

Piyasa yapıcısı adı altında seçilen kuruluşlar, ikincil piyasalarda aralıksız işlem yapmak, kotasyon vermek, bir ihracın belli bir miktarını satın almak gibi yükümlülüklere sahiptirler. 

Türkiye’de uygulanan piyasa yapıcılığı sistemi ile piyasa yapıcısı olan banka veya diğer finansal kurumlara çeşitli haklar tanınmıştır. Bu haklar birincil piyasada sağlanan haklardır.

Birincil piyasada sağlanan haklar, ihalelere teminatsız katılım, geri alım ihalelerine katılım, konsinye işlem, geri alım ihalelerine katılım, rekabetçi olmayan fiyattan teklif verme, “tap” işlemler ile halka arza aracılık etme, danışma kurulu toplantılarına iki temsilci ile katılabilme, ihale sonrası teklif verebilme ve “piyasa yapıcısı” unvanını kullanabilme gibi haklardır.

Para piyasalarında sağlanan haklar; Merkez bankası açık piyasa işlemlerinde (APİ) kullanılabilmesi gibi Merkez Bankası tarafından sağlanan haklardır.

İkincil piyasada sağlanan haklar; Borsa İstanbul tahvil ve bono piyasası işlemlerinde daha az komisyon ödeme, Merkez Bankası bünyesinde kurulan devlet iç borçlanma senetleri (DIBS) ödünç işlemleri piyasasında taraf olabilme gibi haklardır. Bu haklara karşılık her üç piyasanın yerine getirmek zorunluluğunda olduğu yükümlülükler de vardır.