Enflasyon neden beklenenden önce çift haneyi gördü?

Ocak ayında 9,22 seviyesinde gerçekleşen enflasyonun 9,7'lik beklentileri aşarak şubat ayı için yüzde 10, 13 seviyesinde gelmesi hem piyasalar hem reel sektör için sürpriz oldu. 

Piyasaların marttan sonra beklediği çift haneler neden şubatta geldi?

1. GIDA ENFLASYONU

BloombergHT'nin Yatırım Bülteni programında Açıl Sezen'in sorularını yanıtlayan İstanbul Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ege Yazgan, enflasyonun daha geç bir dönemde çift haneye çıkacağı beklentilerinin nedeninin gıda kaleminde bir hafifleme olacağı yönündeki öngörüler olduğunu ancak bu hafiflemenin olmadığını söyledi. 

Aynı programda konuşan Medipol Üniversitesi Ekonomi ve Finans Bölümü Doç. Dr. Hatice Karahan enflasyonun çift haneye ulaşmasında en az beş puanlık artışın ulaştırma ve gıdadan kaynaklandığını ifade etti.

Bürümcekçi Araştırma ve Danışmanlık ise bugün paylaştığı notunda gıda enflasyonunun hem işlenmemiş hem de işlenmiş gıda fiyatlarındaki yükselişten kaynaklandığını hatırlatarak TÜİK'in daha önce yaptığı işlenmemiş gıda (meyve-sebze) fiyatlarında yukarı yönlü düzeltmenin beklenenin aksine sınırlı etki yaptığı vurgulandı.

2. KURDAKİ ÇALKANTI

Enflasyonun geçen yıla göre yüksek gelmesinde kurlara hassas gruplardaki yüksek artışların da etkili olduğunu söyleyen Bürümcekçi Araştırma ve Danışmanlık'ın notunda  "Öyle ki, mobilya grubunda vergi indirimi kaynaklı görülen yüzde 4,3’lik fiyat düşüşüne karşılık, kurlara hassas olan diğer gruplarda (araç satın alımı, görsel-işitsel sistemler, ilaç-sağlık v.b) yükseliş gözlenmesi çekirdek enflasyonda belirgin artış getirdi. Böylece, yıllık TÜFE, Nisan 2012’den beri en yüksek seviyesine çıktı" ifadesi yer aldı. 

Çift hanenin mart ayında beklendiğini aktaran Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi Karahan, Türk Lirası biraz toparlanmış olsa bile kurda önceki aylarda yaşanan sıkıntılı gelişmelerin etkilerinin hissedildiğini ve bu etkinin gelecek dönemde görülmeye devam edileceğini vurguladı.

Halk Yatırım'dan paylaşılan notta ise gıda fiyatlarındaki belirsizlik ve oynaklık dışında, ham petrol ve diğer emtia fiyatlarının yükseliş eğilimi, döviz kuru hareketleri ve olası kamu fiyat/vergi ayarlamalarının enflasyon üzerindeki yukarı yönlü riskleri canlı tuttuğu belirtildi. Açıklamada "Enflasyonun yönünü büyük ölçüde döviz kurlarının belirleyeceği ortadadır" denildi.

3. BEKLENTİ BOZULMASI

BloombergHT'den Ceren Dilekçi'nin sorularını yanıtlayan HSBC Portföy Stratejisti İbrahim Aksoy, enflasyon rakamının piyasa beklentileri üzerine çıktığını hatırlatarak temel olarak bunun nedeninin beklentilerdeki bozulma olduğunu söyledi.

Aksoy, "Merkez Bankası beklenti anketine göre 12 ay sonrasına dair beklenti yüzde 8,20 ama piyasada yapılan fiyatlamalar reel sektör fiyatlamalarının ötesine geçiyor" dedi. Aksoy, beklentilerdeki bozulmanın önümüzdeki dönemde enflasyonu olumsuz etkilemeye devam edeceğini aktardı. 

Prof. Dr. Ege Yazgan da talep tarafında bu kadar yüksek bir basıyı beklemediklerinin altını çizerek kiralardaki artışa vurgu yaparak "Bu, bir taraftan talep enflasyonunun olduğunu gösteriyor" diye konuştu.

Yazgan, "Korkumuz, beklentilerin bozulmasıyla birlikte enflasyonun kendi kendini besleyecek bir sarmala girmesi" dedi ve ekledi:  Talep baskısı aynı zamanda ekonominin o kadar da cansız olmadığını gösteriyor.

4. TALEP YETERSİZLİĞİ

BloombergHT canlı yayınına Londra'dan katılan Blackfriars Portföy Yöneticisi Anastasia Levashova ise Yazgan'ın aksine enflasyonun talep ve ücretten değil arzdan destek bulduğunu aktardı:

Genellikle yüksek enflasyon hisse senedi piyasasını destekleyici olmuştur çünkü enflasyonla hisse senetlerinin getirileri arasında neredeyse birebir oran var. Yani teorik olarak enflasyonun hisse senedi piyasasını pozitif olarak etkilemesi gerekiyor.  Ancak Türkiye'ye baktığımızda biraz daha farklı bir sonuç bekleyebiliriz çünkü Türkiye'deki enflasyon, güçlü talep ve ücret artışından ziyade arzdan destek buluyor. 

Yüzde 10 civarındaki enflasyon yıl sonuna kadar devam edebilir. Bazı bankalar ve perakendeciler bundan fayda sağlayabilir. Özellikle Garanti gibi portföylerinde TÜFE'ye yer verenler olumlu yönde etkilenebilirler.

Ancak makro açıdan değerlendirdiğimizde negatif sonuçları olabilir. Çünkü enflasyon, ekonomideki güçlenmeyi işaret etmiyor, Türk Lirası'ndaki düşüşe sinyal veriyor. O yüzden portföylerden çıkış görebiliriz. Politik risklerin artmasıyla da enflasyon makro ekonomiyi olumsuz yönde etkileyebilir.

5. MERKEZ BANKASI NE YAPAR?

Merkez Bankası,  24 Ocak tarihli Para Politikası Kurulu toplantısında, bir hafta vadeli repo faizi yüzde 8’de ve borçlanma faiz oranını yüzde 7,25’te sabit bırakırken, borç verme faiz oranını yüzde 9,25’e ve geç likidite borç verme oranını yüzde 10’dan yüzde 11 seviyesine yükseltmişti.

Karar sonrası  TCMB, haftalık repo ihalesi açmama, BIST ve interbank repo fonlamasını sınırlandırma ve bankaları GLP’den borçlanmaya zorlama karışımından oluşan “ek parasal sıkılaşma politikası” devam etmişti. 

Merkez Bankası'nın daha fazla sıkılaştırma yapamayacağını söyleyen Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Ege Yazgan, "Ek bir sıkılaştırma gerekebilir ancak gidecek yeri yok. Çünkü beklenti yönetimini bozma riski var" ifadelerini kullandı.

Bürümcekçi Danışmanlık ise  Fed’in faiz artışına gitmesinin kesin gibi görülmesi ve gerekse kurların yükseliş eğilimi ve enflasyondaki sıkıntılı görünümün, ilave parasal sıkılaşma ihtiyacının olabileceğini düşündürdüğünü ifade etti.

Halk Yatırım da enflasyon görünümünde devam eden riskler karşısında, para politikasındaki sıkı duruşun devam edeceğini düşündüklerini aktardı.

6. ENFLASYON TAHMİNLERİ

HSBC Portföy Stratejisti İbrahim Aksoy, enflasyonun önümüzdeki aylarda yüzde 11 üzerine çıkabileceğini söyledi ve "Mart için yüzde 11'in hemen altında, nisanda yüzde 11 üzerine çıkmasını bekliyoruz" diye konuştu.   

Aksoy yıl içerisinde yüzde 10 ve üzeri oranda devam etmesini bekledikleri enflasyonun 2017'yi yüzde 9,5 civarında bitirebileceğini söyledi

Enflasyonun özellikle iki aylık dönemde yükselişini sürdüreceğini ve yüzde 11 üzerine çıkacağını aktaran Halk Yatırım, " Ancak sonrasında ılımlı düşüş trendine girerek yılı yüzde 9 seviyesinde tamamlayabileceğine dair öngörümüzü koruyoruz" notunu paylaştı.