TSPB/Arıkan: Aracı kurumlar algoritmik işlemlerle yeni gelir kapısını araladı

Komisyon oranlarındaki düşüşler ve hisse senedinde yerli yatırımcının azalmasıyla kâr sorunu yaşayan aracı kurumlar, işlem hacmini artıran yüksek frekanslı işlemler (HFT) ve algoritmik işlemlerin yanısıra, hisse senedinde tezgahüstü türev işlemleri ile kazanç kapısını aralarken, halka arz için hazırlanan Borsa İstanbul'un da gelirlerini artırması bekleniyor.

Borsa İstanbul CEO'su Tuncay Dinç geçtiğimiz haftalarda, Borsa İstanbul'un yaklaşık yüzde 40'ının halka arzının 2017 yılında yapılmasının planlandığını söylemişti. Borsa İstanbul'un halka arzında gelirlerinin artması önemli olacak.

Dünyanın önde gelen borsalarından Nasdaq OMX Group'un yüzde 7 ortak olduğu Borsa İstanbul'da BISTECH projesi ile teknoloji altyapısı tamamen değiştirirken, gelişmiş sermaye piyasaları ile entegre olmayı hedefliyor.

Reuters'ın sorularını yanıtlayan Sermaye Piyasaları Aracı Kuruluşlar Birliği (TSPB) Genel Sekreteri İlkay Arıkan, aracı kurumların gelirlerinde kaldıraçlı döviz işlemlerine (FX) bağlı olarak toparlanma olduğunu ancak bu alanda da müşteri sayısında bir doygunluk başlayacağını, bu nedenle de yeni faaliyet alanlarının önemli olacağını belirtti.

Arıkan, bir yandan geliri düşen aracı kurumları canlandırırken diğer yandan da halka arza hazırlanan Borsa İstanbul'un cazibesini artıracak gelir kalemlerini şu şekilde açıkladı:

"Şu anda hem aracı kuruluşlar için hem de Borsa İstanbul için cazip görülen işler algoritmik işlemler ve bunu bir alt dalı olan HFT diye bilinen 'çok sık yapılan işlemler.' Bunlar Borsaya çok yüksek işlem hacmi kazandıracak... Dünyada eğilim bu tarafa gittiği için artık bizde de eğilim bu. Basitçe, algoritmik işlemlerde bir işlem kalıbı matematiksel olarak formüle ediliyor ve deniliyor ki 'bu hisse senedinde fiyatlar şuraya düşünce al, şuraya çıkınca sat.' Tamamen bilgisayarlara dayalı bu işlemlerden aracı kurumlar komisyon ve dolayısıyla Borsa İstanbul gelir elde edecek. Bu işlemlerde hacimler yüksek olduğu için komisyonlar olumlu etkilenecek."

Arıkan'ın verdiği bilgiye göre, dünyada yaygın olan algoritmik işlemler BIST işlem hacminde yavaş yavaş hissedilmeye başlandı ve geçtiğimiz haftalarda basına yansıyan "gizemli" kişilerce yapılan işlemlerin kaynağı da bunlar. Yüksek frekanslı işlemler ABD'deki işlem hacminin en az üçte ikisini oluşturuyor, Avrupa'da daha düşük kullanılıyor ancak Almanya'da hacmin yüzde 40'nın bilgisayarlar tarafından yapıldığına dair çeşitli istatistikler yayınlanmış durumda.

Arıkan bu tür işlemlerin yapılması için teknolojinin yenilenmesi ve bazı mevzuat değişikliklerinin yapılması gerektiğini, Borsa İstanbul'un da bunları gerçekleştirdiğini belirterek şunları söyledi:

"Bu işlemler için sunucuların birbiri ile konuşması sağlandı, hisse senedi piyasasında emirlerin iptal edilmesi mümkün hale getirildi ve fiyat basamakları daraltıldı. Çünkü müşterinin algoritmasına göre yukarıda kalan emirler iptal edilebilecek ve çok sayıda işlem yapabilmek için fiyat basamaklarının daraltılması gerekiyor.

"Artık dijital bir dünyada, dijital bir borsa döneminde olunacak ve bazı aracı kurumlar da bunu gerçekleştirmek için teknik altyapıyı değiştirmek amaçlı yatırımlar yapıyorlar."

TSPB'nin en son açıkladığı verilere göre, aracı kurumların 2015 ilk dokuz ayında toplam gelirleri, özellikle kaldıraçlı işlemlerden elde edilen gelirlerin etkisiyle bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 46 artarak 1.6 milyar TL'ye çıktı. Bu gelirlerin yüzde 41'ini pay senedi işlemleri oluştururken, kaldıraçlı işlemlerden elde edilen gelirlerin aracılık gelirlerindeki payı yüzde 45'e yükselerek pay senetlerini geçti.

Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK) internet sitesinde yer alan verilere göre Türkiye'de toplam aracı kurum sayısı 92 olup, bunların 73 tanesi şu anda aktif bulunuyor, 19 şirketin ise faaliyeti geçici olarak durdurulmuş durumda.