İran petrol üretiminde süpriz yapabilir

İran’daki petrol üretimi üzerine çizilen karamsar havaya rağmen Libya ve Venezuela örnekleri baz alındığında ülkedeki petrol üretiminin 2011 öncesi seviyelere hızlıca geri gelmesi bekleniyor

Geçmişteki örenekelre bakılırsa İran’da yaptırımlar yüzünden durma noktasına gelen petrol üretimi, herkesin düşündüğünden çok daha hızlı eski seviyelerine dönebilir.

Analistler ve traderlar, Tahran’ın yaptırımlar kalktıktan sonra 2012’den önceki üretim verimliliği seviyelerine ulaşması için en az bir yıla ihtiyacı olduğu konusunda hemfikir.

Bloomberg'ün topladığı veriler ise İran üretimindeki azalmaya ilişkin çizilen karamsar tablonun yüzünü kara çıkartacağa benziyor. OPEC üyesi Libya ve Venezuela’nın beklenenden çok daha hızlı gerçekleşen toparlanma süreçleri de bu konuda İran’a örnek olabilir.

VENEZUELA

Aşağıdaki grafikte 2002’de devlet petrol şirketi Petroleos de Venezuela’da çıkan grevin ülkedeki petrol üretimine etkisinin öncesi ve sonrası gösteriliyor.

Grev sırasında ekipmanların büyük zarar görmesine ve şirketin binlerce elemanı işten çıkarmasına rağmen, Latin Amerika ülkesi üretimini dört ay içinde günde 2 milyon varile çıkarabilmişti. O dönemde Uluslararası Enerji Örgütü (IEA) bu toparlanmayı "beklenenden daha keskin" olarak tanımlamıştı.

LİBYA

İkinci örnek durum ise Muammer Kaddafi’nin indirilmesiyle sonuçlanan sivil savaş sonrası Libya’da görülen toparlanma.

Çatışmalar boyunca Libya’da üretim tamamen durdu. Analistler, traderlar ve Libyalı isyancılar üretimin günde yaklaşık 1 milyon varil seviyesine çıkmasının 18 ay alacağını söylediler. Ancak sadece 6 ay içinde üretim bu seviyeye ulaştı.

İRAN

IEA petrol piyasası başkanı Antoine Halff, İran’in teknik kapasitesi göz önünde bulundurulduğunda hızlı şekilde üretimi arttıracağından kuşku duyulmasına neden olacak bir sebep olmadığını savundu. Yaptırımların İran’daki petrol yataklarına zarar verdiğine dair yapılan şüpheci yorumlara ise örgütün katılmadığını belirtti.

Wood Mackenzie and Standard Chartered de dahil olmak üzere birçok analistin ortak görüşü; İran’ın şu an 2,8 milyon varil seviyesinde olan üretim kapasitesini yaptırımlar öncesi seviye olan günlük 3,8 milyon varile çıkarabilmesi için en az bir yıla ihtiyacı olduğu yönünde.

Ancak karamsarların yanlış pozisyon alımları ve İran Petrol Bakanı Bijan Namdar Zanganeh’in de söz verdiği gibi 2016’nın yarısında kadar günlük ekstra bir milyon varilin eklenmesi, piyasadaki arz bolluğunu daha da artırıp fiyatlarda daha çok düşüşe neden olabilir.

Exane BNP Paribas Petrol analisti Edward Pybus, dolara ihtiyacı olan bir ülkenin üretimini arttırma kabiliyetinin hafife alınmaması gerektiğini söylüyor.