NEW YORK TIMES / TARA PARKER-POPE
10 03 2015, 16:09 Güncelleme: 12.03.2015, 16:39
Uzun yıllar boyunca, içerdiği cıva nedeniyle ton balığının hamile kadınlar tarafından yenmemesi gerektiği belirtiliyordu. Ancak son zamanlarda, hamilelik sırasında ton balığı ve diğer deniz ürünlerinin tüketilmesinin yararları ve zararları tekrar gündeme geldi.
Uzmanlar, önemli besin öğeleri açısından deniz ürünlerinin faydalı olduğunu kabul ediyor ve çoğumuzun bu besin öğelerini yeterince tüketmediğinin altını çiziyor. Balıkların omega-3 yağ asitleri, B vitaminleri, iyot, selenyum ve D vitamini açısından zengin olduğu biliniyor. Ayrıca yapılan pek çok araştırmanın da balıklardaki besin öğelerinin bebeklerin doğmadan önce ve doğduktan sonraki beyin gelişimlerinde özellikle önemli olduğuna dikkat çekiliyor.
Amerika Birleşik Devletleri Kontrol ve Korunma Merkezleri'ne (CDC) bağlı, beslenmeyle ilgili konuları inceleyen “Dietary Guidelines Advisory Committee” adlı komitenin kısa bir süre önce deniz ürünleri konusundaki güncel konuları tekrar ele aldığı, sonucunda ise insanların daha fazla deniz ürünü tüketmesi gerektiği belirtiliyor.
Komitenin yayımladığı raporda, belirli deniz ürünlerinin vücutta yol açabileceği cıva birikimiyle ilgili bilgilendirme yapılıyor. Ayrıca, cıva açısından zengin olan köpekbalığı, kılıç balığı ve kral uskumru gibi belirli balıkların hamile olan, emziren ya da çocuk sahibi olmayı düşünen kadınlar tarafından yenmemesi gerektiği de raporda belirtiliyor.
Komite tarafından düzenlenen panelde, ton balığıyla ilgili öneriler yapıldığı da not ediliyor. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) ve ABD Çevre Koruma Ajansı'nın (EPA) belirlediği güncel başlıklar da hamile olan ve emziren kadınların haftada 170 gramdan fazla ton balığı tüketmemeleri konusunda uyarıyor.
Tüm bunların yanı sıra komite, hamile kadınların ton balığı tüketimi hakkındaki tutumların yeniden değerlendirilmesi gerektiğini vurguluyor. Raporda, ton balığı tüketimi konusu “özel bir durum” olarak belirtiliyor. Ayrıca önerilen miktarın iki katı ton balığı tüketen kadınlarda, faydanın zararlardan daha baskın olduğu not ediliyor ve bu durum “Tüm kanıtlar, ton balığı tüketiminin anne karnındaki bebeğin gelişiminde ve kardiyovasküler hastalıklara yakalanma riskinin azalmasında etkili olduğunu gösteriyor” cümlesiyle dile getiriliyor.
BESLENME PLANINDA OMEGA-3 ETKİSİ
Diğer bir yandan hamile kadınların konserve ton balığı tüketmelerine dair yapılan önerinin, ton balığındaki cıvayla ilgili uyarılarını arttıran savunma gruplarını sinirlendirdiği de belirtiliyor.
Cıvayla ilgili yapılan bir projenin yöneticisi Michael Bender, “Ton balığı, FDA'nın yüksek miktarda cıva içerdiğini belirttiği balıklara kıyasla yedi kat fazla cıva içeriyor” diyor ve ekliyor: “Bu durumda 2015 yılının beslenme konusundaki başlıkları neden hamile kadınlara daha fazla ton balığı tüketmelerini öneriyor?”
Baylor Tıp Fakültesi doktorlarından panel üyesi olan Doktor Steve Abrams, kadınların tükettikleri balıklar konusunda dikkatli olmalarını gerektiğini vurgularken araştırma sonuçlarında anne adaylarının balık tüketmesinin bebeklerinin beyin gelişimi için faydalı olduğunu söylüyor.
Abrams, “İnsanları sağlıklı beslenme konusunda bilinçlendirmek ve bazı besinleri tüketmeleri veya tüketmemelerini önermek, beslenme konusundaki başlıkların amacıdır” diyor.
Beslenme planında omega-3 yağ asitlerinin bulunmasının, vücudun mikroplardan korunmasında fayda sağlayacağını anlatan Abrams, buradaki asıl noktanın farklı çeşitlerde deniz ürünü tüketmek ve tüketicinin kendisini tek bir çeşitle sınırlamaması olduğuna dikkat çekiyor.
Tufts Üniversitesi Kardiyovasküler Beslenme Laboratuvarı yöneticisi Alice Lichtenstein, düzenlenen panelin hamile kadınlara daha fazla ton balığı tüketmeleri gerektiğini önermediğine dikkat çekiyor. “Balık tüketimiyle ilgili olan bu konu hareket eden bir hedef gibi, bu nedenle güncelliğinden çok emin olunan veriler gerekiyor” diyen Lichtenstein, sözlerine “Bu konu tekrar değerlendirilse de hiçbir değişiklik olmayabilir” diyerek devam ediyor.
Endüstriyel cıva salınımları nedeniyle, okyanuslardaki cıva seviyesinin yükseldiği belirtiliyor. Bitkiler, ufak balıklar ve planktonların bile az miktarda cıvayı emdikleri, bu canlıların da büyük balıklar tarafından yendiği vurgulanıyor. Bu nedenle de zamanla köpekbalığı ve kılıç balığı gibi büyük balıkların yüksek miktarda cıva barındırdığı not ediliyor. Sonuç olarak sağlık yetkilileri, besin zincirinin daha altlarında olan ve bu nedenle daha az miktarda cıva içeren sardalya, somon, çipura gibi balıkların tüketilmesini öneriyor.
Balık tüketiminin anne karnındaki bebekler açısından yararlı olduğuna dair kanıtlar zaten bulunuyor. Harvard Üniversitesi'nde 135 anne ve bebekleri üzerinde yapılan bir araştırmada, araştırmacıların hamilelik süresince balık tüketimini takip ettikleri ve vücuttaki cıva miktarını belirlemek adına anne adaylarının saç tellerinin test edildiği belirtiliyor. Anne adaylarının her hafta balık tüketmelerinin sonucunda, bebeklerin görsel tanımlama hafızalarının normale kıyasla arttığı vurgulanıyor.
Aynı zamanda, annelerin saç örneklerinde bulunan cıva miktarlarına bakılarak bebekler üzerinde yapılan test sonuçlarındaki değişimler de belirlenebiliyor. Yapılan testlerin sonunda, hafıza testlerinde en yüksek puana sahip olan bebeklerin annelerinin hamilelikleri boyunca her hafta iki porsiyon balık yedikleri ve vücutlarındaki cıva oranlarının çok düşük olduğu belirtiliyor.
