THE GUARDIAN
30 06 2017, 11:04 Güncelleme: 11:35
Göbekli Tepe’de çakmaktaşı ile içi oyulmuş üç adet kafatası kalıntısı bulundu. Yapılan incelemeler sonucunda, bu bedenlerin ilk önce derisi yüzülüp üzerindeki etlerinden arındırıldığı, ardından da kemiklere çakmaktaşıyla oyuklar açıldığı anlaşıldı.
Şanlıurfa’daki 11.000 yıllık sit alanında yapılan kazı çalışmaları sırasında parçalanmış halde binlerce insan kemiği bulundu. Bulunan kalıntıların üzerinde oluk izleri, delikler ya da aşıboyası izleri olan kafatası parçaları dikkat çekmekte.
Ortaya çıkan kemik parçalarının neolitik dönemde yaşayan ve ölü ritüellerini benimseyen bir grup insanın “ kafatası kültü” olduğunu ve kasıtlı yapıldığına dair izlere rastlanıldı.
Üç adet yetişkine ait olan kafatası parçalarında kafataslarını etlerinden arındırmanın o kadar da kolay bir iş olmadığı çünkü kasların kemiğe bağlandığı yerlerde kemikler üzerinde kazımadan kaynaklanan çok sayıda derin çizik görüldü.
Kasıtlı oymalara rastlanılan kafataslarının diğer mevcut örneklere göre farklı olduğu görülüyor. Berlin’deki Alman Arkeoloji Enstitüsü’nden Julia Gresky " Kemiklerdeki oymaların oluşturduğu çizikler çok derin ve kesinlikle tasarlanmış” dedi. Ayrıca, Gresky “Oyulmuş insan kafatasları için sahip olduğumuz ilk kanıt bu " diye ekleme yaptı.
Bilim adamları, Suriye sınırının yaklaşık 50km kuzeyinde bir tepede 300 metre genişliğindeki sitede iki çukurda kafatası parçası keşfetti. 1990'lı yılların ortalarında sitede başlayan kazılarda sekiz büyük oval yapı ortaya çıkarıldı. Her birinin ortasında, 5 metreden daha yüksek bir seviyeye yükselen insanlara benzeyen iki T şeklinde sütun bulunuyor. Aynı tasarımın daha küçük direkleri duvarlara yerleştirilmiş olanları da mevcut.
Kafataslarına belli bir amaçla bırakılan oluk ve delik izleri, dikilitaşlardaki özenle yapılmış insan ve hayvan kabartmalarına kıyasla çok daha sade. Bu nedenle araştırmacılar, kafataslarındaki izlerin sergilenmek için değil, ip bağlanarak asılmasına yardımcı olmak için yapıldığını düşünüyor.
Yaşayan insan kalıntısı olmadığı bu tepeye ziyarette bulunan eski insanların genellikle kafataslarını asarak atalarını anması ya da düşmanlarını korkutmak için sergiledikleri düşünülmekte. Gresky bunu “ölülerin gücünün canlılara geçtiğini düşünüyorlardı” şeklinde yorumluyor.
Science Advances'da yayınlanan bir rapora göre Göbekli Tepe’deki başka buluntular da burayı ziyaret edenlerin kafataslarıyla özel bir ilişkisi olduğu fikrini destekliyor. Direk üzerinde bulunan bir oymada başı olmayan insan betimlemesi görülüyor. İnsanların başlarının kesilmesinin bir hediye olarak gördüğünü ihtimalini de gündeme getiriyor.
Kazı alanında bulunan bir kafatasının rahatça asılmasını sağlamak için kafasının belli yerlerinde delik ve oyuk noktaları bulunmakta. Açılan oyuklar da kafatası asılıyken etrafını saran ipin kaymasını ve alt çenenin düşmesini engelleyecek şekilde düşünülmüş. Gresky “Kafatasını bütün bir obje olarak asmanıza olanak tanıyor” şeklinde açıklıyor.
Araştırmanın diğer isim Lee Clare, yerleşik yaşam tarzına geçişin nüfusun artmasıyla yeni zorluklar yaratacağını belirtiyor. Göbekli Tepe de burayı ziyaret eden grupların ortak kimliğini sürdürmelerine yardımcı oluyordu. Kafatası kültü ritüelleri de bunu destekleyen bir unsur olabilir.
