BUSINESSHT
14 10 2016, 10:18 Güncelleme: 10:18
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (Betam), genellikle “rasyonel” tercihler yaptığı kabul edilen seçmenlerin, siyasal ve siyaset dışı tercihlerinde, "duygusallığın" ne ölçüde etkili olduğunu araştırdı.
300 kişi üzerinde gerçekleşen araştırmanın ilk aşamasında AK Partili ve CHP'li siyasetçilerin sadece yüz fotoğraflarına bakılarak ne ölçüde ayırt edilebildikleri test edildi. İkinci aşamada ise katılımcılardan siyasetle ilgisi olmayan bir konuda, AKP’li ve CHP’li seçmenlerin, kendi partilerine yakın buldukları yüzlere daha fazla güvenip güvenmediklerini ölçüldü.
Çıkan sonuçlara göre seçmenler, hiç tanımadığı bir insanın yüzüne, sadece fotoğrafına bakarak onun hangi siyasi partiye ve ideolojiye mensup olduğuna, hatta güvenilir bir birey olup olmadığına karar verebiliyor.
1. FOTOĞRAFTAN PARTİ TEŞHİSİ
Betam ilk deneyinde biri AKP’li, biri CHP’li iki erkek il başkanının, sadece yüz fotoğraflarından hangi partiye mensup olduklarının anlaşılıp anlaşılmayacağını araştırdı.
Katılımcılara en kalabalık 20 ilin AKP ve CHP il başkanlarının kendi internet sitelerinden alınan fotoğrafları gösterildi. Katılımcılar, kim olduklarını bilmedikleri bu kişilerin sadece fotoğraflarına bakarak hangi partiye mensup olduklarını yüzde 67 oranında doğru bildi.
2. TEŞHİSTEN TERCİHE: FİZİKİ GÖRÜNÜM OYUN RENGİNİ DE ETKİLİYOR
Araştırmanın ikinci aşamasında doğru teşhis oranı en yüksek 10 ilin il başkanlarının fotoğrafları kullanıldı. Bu deneyde, 100 kişilik farklı bir denek grubuna, 10 il için gene aynı fotoğraflar ikişer ikişer gösterildi ve belediye başkanlığı için aday olduklarını varsayarak, bu iki adaydan hangisinin göreve daha layık olduğunu söylemeleri istendi.
Katılımcılardan CHP’ye oy verdiklerini söyleyenlerin neredeyse dörtte üçü, hiç tanımadıkları, partisini de bilmedikleri kişilere ait olan bu fotoğraflardan CHP il başkanını göreve daha layık bulduklarını belirttiler. AKP’li seçmenlerin kendi partilerinin il başkanını seçme oranları da hemen hemen aynı oldu.
3. SİYASET DIŞI GÜVEN
Son aşamada da sadece dış görünüşe dayalı olarak yapılan ayrımın, siyaset dışı bir alanda da etkili olup olmadığı araştırıldı.
Farklı bir denek grubuna, ikinci aşamadaki 10 ilin AKP ve CHP başkanlarının fotoğrafları gösterildi ve kendilerine “Aynı semtte, eşit fiziksel koşullara sahip olan iki ev vardır. Ekranda ikişer ikişer düzenlenmiş fotoğraflar ev sahiplerine aittir. Haklarında başka hiçbir bilgiye sahip olmadığımız iki ev sahibinin hangisinden evi kiralamak istersiniz?” sorusu soruldu.
Bugün seçim olsa CHP’ye oy vereceğini belirten 41 katılımcı, fotoğrafları gösterilen, daha önceden hiç görmedikleri ve siyasetçi olduklarını da bilmedikleri il başkanlarından, yüzde 75 oranla CHP’li il başkanlarını ev sahibi olarak tercih edeceğini ifade etti. Aynı şekilde, bugün seçim olsa AKP’ye oy vereceğini belirten 44 katılımcı da, gene yüzde 75 oranla AKP’li il başkanlarını ev sahibi olarak tercih etti.
Duyguların seçmen davranışındaki rolü sadece Türkiye’ye özgü bir istisna değil. Birçok ülkede yapılan benzer araştırmalar, fiziki görünüşün ve yüz ifadesinin seçmen tercihlerini etkilediğini gösteriyor. Betam raporunda duyguları hesaba katmayan seçmen davranışı analizlerinin eksik, hatta yanıltıcı olacağını savunuyor.
