BUSINESSHT
20 07 2016, 16:32 Güncelleme: 16:36
15 Temmuz darbe girişiminin ardından idam cezası, kaldırıldığı 2003 yılından bu yana ilk defa Türkiye gündemini bu kadar yoğun meşgul ediyor.
Çıkan çatışmalarda hayatını kaybeden Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mustafa Varank’ın ağabeyi İlhan Varank'ın cenazesine katılan Erdoğan'ın, halkın "İdam isteriz" talebine "Demokrasilerde halkın talebi bir kenara konulamaz. Bu, sizlerin bir hakkıdır" cevabı binlerce kişiyi sosyal medyada #idamistiyoruz hashtagi altında topladı.
Bu açıklamanın tüm dünyaya yayılması CNN International yayınında gerçekleşti. Becky Anderson'ın sorularını yanıtlayan Erdoğan, darbe girişimini 'vatana ihanet suçu' olarak tanımlarken, " Ben Cumhurbaşkanı olarak parlamentodan çıkacak idam kararını onaylarım" dedi.
"DARBE, İDAMIN BAHANESİ OLAMAZ"
İdamla ilgili son 14 yılın en ciddi açıklaması en fazla Avrupa Birliği'nde (AB) yankı buldu.
Türkiye ile birlikte 15 Ocak 2003'te "barış zamanında" idam cezasının kaldırılmasını öngören Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 6. Protokol'ü altına imza atan AB, idam cezası uygulayan hiçbir ülkenin AB üyesi olamayacağını açıkladı.
Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, yaptığı açıklamada "Darbe teşebbüsü, Türkiye'nin hukukun üstünlüğü ilkesinden sapmasına bahane olamaz" dedi.
Darbe girişimini kınayan Almanya Başbakanı Angela Merkel, 18 Temmuz'da Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı arayarak idam cezasının tekrar yürürlüğe girme ihtimalini ve darbe girişimi ardından gelen tutuklamaları görüştü.
MERKEL'DEN ERDOĞAN'A TELEFON
Alman lider, Ankara'nın darbecilere karşı uygulayacağı yaptırımlarda hukuka bağlı kalması gerektiğinin altını çizerken girişim sonrası gelen tutuklamalar ve görevden almaların endişe verici olduğunu belirtti. Merkel ayrıca, idam cezasının yeniden uygulamaya konulmasının kabul edilemez olduğunu vurgulayarak, "AB üyeliği isteyen bir ülkede idam cezası olamaz" dedi.
HOLLANDE: İNSAN HAKLARININ PAZARLIĞI OLMAZ
Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande da Merkel'in açıklamalarına paralel olarak “AB ile ilişkilerini sürdürmek isteyen bir ülke, idam cezasını iç hukukuna sokamaz” ifadesini kullandı.
Portekiz ziyareti öncesi gazetecilerle görüşen Fransız lider, insan hakları konusunda pazarlık yapılmayacağını vurguladı. Hollande, “Şimdi istediğimiz, darbe girişiminde bulunanların yargılanması için hukuka uygun önlemlerin alınması” diye konuştu.
TÜRKİYE'DE İDAMIN GEÇMİŞİ
Türkiye'de 1920'de Meclis'in kuruluşundan, son idam cezası infazının gerçekleştirildiği 1984'e kadar toplam 712 kişi idam edildi. 60’lı yılların ortalarına kadar idamlar ‘ibret olsun’ diye halka açık alanlarda yapıldı. Aralarında Deniz Gezmiş'in de bulunduğu İstiklal Mahkemeleri'nce idam edilenlerin sayısının bin 500'ü bulduğu söylense de tam sayı bilinemiyor.
İdam cezası 25 Kasım 1999’da onanan PKK lideri Abdullah Öcalan'ın infazı, 3 Ekim 2001 tarihli Anayasa değişikliği ile AB Uyum Yasaları çerçevesinde gerçekleştirilmedi.
Türkiye'nin, AB ile imzaladığı idamı kaldıran protokol, "savaş ve yakın savaş tehlikesi zamanında işlenmiş fiiller için ölüm cezası öngörülebileceği" istisnasının kaldırılmasının ardından 2004'te imzalanmıştı.
