WSJ
22 05 2015, 11:26 Güncelleme: 11:52
ABD'li online perakende şirketi Zappos geçen yıl radikal bir kararla şirketin tüm organizasyon sistemini değiştirmiş, geleneksel yönetici rollerini, şirket içi hiyerarşiyi ve ünvanları kaldırmaya karar vermişti.
Bu alışılmamış sisteme ise "holakrosi" (holacrocy) deniyor. Girişimci ve yazılımcı Brian Robertson tarafından geliştiren bu fikir, geleneksel kurumsal komuta zincirinin yerine kendi kendini yöneten ve birbiriyle örtüşen "daireler" getirmeyi öneriyor. Bu sistemin çalışanlara şirketin yönetilişinde daha çok söz hakkı vermesi amaçlanıyor.
Zappos yöneticileri, Nisan ayında start veren bu yeni sistemle beraber 1500 kişilik şirketin büyüdükçe katı, yeniliğe kapalı ve bürokratik olmasının önüne geçmeyi amaçlıyordu, ancak WSJ'nin konuştuğu şirket çalışanları sistemin çeşitli kafa karışıklıklarına da sebep olduğunu söylüyor.
İşte holaksrosiyle ilgili bilmeniz gerek beş temel şey:
1. Her ne kadar "öz yönetim" (self-management) kurumsal Amerika'da yayılan bir trend olsa da, holakrosiyi deneyen yaklaşık 300 firma arasından en büyüğü Zappos. İnternet perakendecisnin ünü ve güçlü müşteri memnuniyeti geçmişi bu deneyin sonuçlarını da önemli kılıyor.
2. Fakat patronları ortadan kaldırmak işin kolay kısmı. Yönetici rolleri olmayınca neyi, nasıl ve ne zaman yapacaklarına karar vermek çalışanlara düşüyor. Öz yönetimin en büyük destekçileri bile geçiş sürecinin zorlu olabileceğini söylüyor. Zappos CEO'su Tony Hsieh'e göre holakrosiye tamamen geçilmesi iki ile beş yıl arasında bir zaman alabilir.
3. Herkes şirketin ilerlemesinden sorumlu olması demek pek çok toplantı yapılması anlamına geliyor. Zappos, çalışanlarına holakrosinin temel prensiplerini öğretmek için üç günlük eğitim seansları düzenledi. Holakrosi yönteminin "anayasası" yaklaşık 15000 kelime; Amerikan anayasası ise 8000.
4. Bu değişikliğe yöneticiler ya uyum sağlamalı ya da işi bırakmalı. Holakrosiye geçişten önce yönetici rolünde olan 269 çalışan ise şimdi adı "yönetici" olmayan yeni roller bulmak zorunda. Bazı yöneticiler holakrosi sayesinde yenilenmiş ve güçlenmiş hissettiklerini söylerken, diğerleri daha geleneksel şirketler için işten ayrılıyor. Mayıs ayına kadar olan süreçte 210 Zappos çalışanı, yani şirketin yüzde 14'ü işten ayrıldı.
5. Araştırmalar, holakrosiye geçen şirketlerin yüzde 20'sinin ilk yıl içinde vazgeçtiğini gösteriyor. Ancak 1996'da holakrosiye geçen bilgisayar oyunu üreticisi Valve gibi uzun vadede yöneticisiz devam eden şirketler sonuçlardan çok memnun.
