SELCAN HACAOĞLU – SARA KHOJOYAN BLOOMBERG NEWS
01 04 2015, 16:39 Güncelleme: 16:46
Türkiye-Ermenistan sınırının hala kapalı olması, Ermenistan üzerindeki etkisini kuvvetlendirmek ve Batı'ya karşı eski demir perdeyi yeniden canlandırmak isteyen Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in bölge stratejisini destekliyor.
Ermenistan muhalefet üyesi, Miras partisi milletvekili Tevan Poghosyan, “Sınırların kapalı olması Rusya'nın çıkarlarına yarıyor. Ermenistan'ın Avrasya Ekonomik Birliği'ne girmesi de Rusya'nın batıyla arasındaki gerginlikten kaynaklanıyor, çünkü Rusya Avrupa Birliği'nin 'Doğu Ortaklığı' projesinin çöktüğünü göstermek istiyor” dedi.
Ermenistan üzerindeki gücünü korumak, Putin açısından Avrupa'yla arasında devam eden gerginlik açısından büyük önem taşıyor. Özellikle Ukrayna ve Gürcistan'ın Avrupa Birliği'yle ortaklık anlaşmaları imzalamalarıyla eski Sovyet ülkeleri üzerinde nüfuz kaybeden Putin için, Ermenistan'ın Avrasya Ekonomik Birliği'ne katılma kararı büyük bir zaferdi.
Ancak Avrasya Çalışmaları Merkezi başkanı Alev Kılıç'a göre, iki ülke arasındaki anlaşma, Rusya koruması altında Ermenistan'ın ekonomik izolasyonunu daha da arttırabilir.
Türkiye ve Azerbaycan'la sınırların kapalı olduğu düşünülürse Rusya'nın desteği olmamasının “Ermenistan'da hayatın durması demek” olduğunu söyleyen Kılıç, “Ukrayna, iç savaş pahasına yüzünü Batı'ya döndü, ancak gücü olmayan Ermenistan Putin'e boyun eğmek zorunda kaldı” dedi.
Kısa bir süre dışında 1993'ten beri kapalı olan Türkiye-Ermenistan sınırının bu anlamda sembolik anlamı büyük. Eskiden NATO ve Sovyetler Birliği ülkelerini ayıran bu sınırı korumak Putin için hala çok önemli, çünkü arka bahçesi olarak düşündüğü Kafkaslar'da Batı etkisinin yayılmasını istemiyor. Gürcistan'da 2008'de patlak veren Güney Osetya ve Abhazya çatışmasının da kaynağında bu kararlılık yatıyordu.
Türkiye, Ermenistan ve Azerbaycan arasında Dağlık Karabağ üzerine patlak veren savaşta Bakü'ye destek vermek amacıyla sınırları 1993 yılında mal ve insan trafiğine kapatmıştı. Sınırların kapanmasından bu yana Ermenistan'ın dış dünyaya erişimi sadece güneyde İran ve kuzeyde Gürcistan üzerinden.
Bu sebeple, Ermenistan'ın en büyük pazarı AB olsa da tekil ülke olarak en büyük ticaret ortağı Rusya. Avrupa Komisyonu verilerine göre, 2013 yılında iki ülkenin toplam ticareti 1.27 milyar euroydu.
Sadece ticaret değil, yatırım anlamında da iki ülke arasındaki bağlar çok kuvvetli. 2013'te yapılan bir anlaşmayla Ermenistan'ın doğalgaz şirketi ArmRusGazProm'ta Ermenistan devletinin yüzde 20'lik hissesi, fiyatlarda indirim yapılması karşılığında şirketin kalanının da sahibi olan Rus Gazprom'a devredilmişti. Ermenistan'da hizmet veren üç telefon şirketinin ikisi Ruslara ait, ülkedeki gaz boru hatlarını Gazprom kontrol ediyor, tren yolu taşımacılığını Russian Railways yapıyor ve Inter Rao UES Ermenistan elektrik santralinin yüzde 100'üne sahip.
Ermenistan'ın Rusya'ya bağımlılığı artarken, Türkiye'yle ilişkilerin düzelmesi ihtimali gittikçe azalıyor gibi gözüküyor. Türkiye'nin Ermenistan'dan ithalatı, 2010'da 2.6 milyon dolarken geçtiğimiz yıl sonunda 1.5 milyon dolara kadar düştü.
Azerbaycan gerginliğinin yanı sıra, soykırım iddiaları üzerinden devam eden tartışma, iki ülkenin ekonomik olarak yarar sağlayabilecek ortak bölgesel projelerden mahrum kalmasına sebep olarak Ermenistan'ın Rusya'ya bağımlığını daha da perçinliyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 17 Mart'ta Kars'ta yaptığı bir konuşma sırasında, “Bizim hiç kimseye karşı düşmanlığımız yok ama kardeşlerimizin hakkını, hukukunu savunmak, dökülen kanının, çektiği eziyetin hesabını sormak da boynumuzun borcudur” demişti.
Ancak bu yıl “soykırım" iddialarının 100. yılını anmak üzere yapılacak törenler öncesi iki ülke arasındaki ilişkiler uzun zamandır olmadığı kadar gerildi. Erdoğan, kendisini Erivan'daki törenlere davet eden Ermenistan Başbakanı Serj Sarkisyan'ı reddetti ve başbakanı aynı gün yapılacak olan Çanakkale Savaşları’nın 100’üncü yıl dönümü etkinliklerine davet etmişti. Bunu üzerine Sarkisyan da Erdoğan'ı anmayı sabote etmeye çalışmakla suçlamıştı.
Ve her iki ülkedeki törene de davetli olan Putin, Erivan'a gitmeyi tercih ederek yakın zamanda Türkiye'yle iyice gelişen ekonomik ilişkilere rağmen, Ermenistan üzerindeki etkisini korumanın kendisi için ne kadar önemli olduğunu bir kez daha gösterdi. 24 Nisan'daki törende de Rus liderin ikili ilişkilere verdiği önemi bir kez daha tekrarlaması bekleniyor.
