Rusya'nın radyoaktif bulutu Türkiye üzerinden geçti

Rusya'nın Kuzey Kazakistan sınırına yakın Çelyabinsk Bölgesi'nde yer alan ve 60 yıl önce bir patlamanın yaşandığı nükleer santral yakıtı üreten Mayak’tan Türkiye ve Avrupa'ya doğru yayılan radyoaktif sızıntı Rusya tarafından doğrulandı.

Söz konusu tehlikeyle ilgili olarak ilk uyarıyı eylül ayı sonunda Alman Federal Radyasyon Koruma Ofisi ve Fransa Radyolojik Koruma ve Nükleer Güvenlik Enstitüsü (IRSN) yetkileri yapmıştı.  Ancak Rusya hükümeti, bu uyarıyı haftalardır yalanlıyordu. 

Fransız nükleer güvenlik otoritesinin 9 Ekim'de yayınladığı raporuna göre, Avrupa kıtası üzerindeki atmosferde tespit edilen radyoaktif izotopun adı Ruthenium 106. Uzmanlara göre söz konusu element, doğal yollarla değil, ancak bir kaza sonucu ortaya çıkabiliyor. Bazı medikal tedavilerde kullanılan Ruthenium 106, nükleer reaktörlerde atomun parçalanmasıyla elde ediliyor. İsveç Savunma Araştırmaları Ajansı Araştırma Direktörü Anders Ringbom'a göre bu element, 1986'da Çernobil felaketinden bu yana görülmüyor.

Son iki ayda Budapeşte, Bükreş, Stokholm, Prag, Milan ve Fransa'nın Nice, Ajaccio ve Seyne-sur-Mer kentlerinde Ruthenium 106'ya rastlandı.

Teyit.org'un ulaştığı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (AEK) yetkilileri konu hakkında Atom Enerjisi Kurumu tarafından bilgilendirildiklerini, İstanbul ve Ankara'da az miktarda da olsa Rutenyum 106 maddesine rastlandığını söyledi. AEK, ölçülen değerlerin insan sağlığı açısından bir tehlike oluşturmadığını açıkladı.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü ise kendilerinin bu konu hakkında yaptığı bir uyarı ya da acil durum çağrısı olmadığını belirterek herhangi bir tehlike durumunda açıklama yapacaklarını ifade etti.

Rus sivil tıoplum kuruluşu Open Russia ve IRSN'nin paylaştığı haritalarda sızıntının Türkiye üzerinden geçtiği ancak etkisinin zayıf olduğu görülüyor.

RADYASYON 986 KAT ARTTI

Mayak'ın etrafındaki 100 kilometre çapındaki bölgede "aşırı derecede kirlilik" tespit edildiğini açıklayan Rus hava durumu ajansı Roshydromet'e göre, Çelyabinsk'e bağlı Argayaş kentinde Ruthenium 106 seviyesi bir önceki aya göre 986 kat arttı. Novogorny kentinde ise radyoaktivite 440 kat daha fazla.

Roshydromet Başkanı Maxim Yakovenko, geçen hafta yaptığı açıklamada, Romanya'daki radyoaktivitenin Rusya'dan fazla olduğunu söyledi.

ÖMRÜ 373 GÜN

Moskova'daki nükleer enerji otoriteleri de güneydoğu Avrupa'da yüksek yoğunluklu rayoaktiviteye rastlandığı doğruladı. Fransız ve Alman araştırmacılara göre ömrü 373 gün olan Ruthenium 106,  insan hayatını şimdilik tehlikeye atmıyor. Ancak IRSN'ye göre Mayak'ın 40 kilometre yakınına kadar tarımsal faaliyet yapılmamalı. 

MAYAK VE ROSATOM KABUL ETMEDİ

Mayak yönetimi ise hâlen suçlamaları reddediyor. Roshydromet verilerine dayandırılan açıklamaya göre bölgede bir insanın maruz kaldığı radyoaktivite dozu, yıl içinde etkileneceğinden 20 bin kat daha az ve herhangi bir sağlık tehdidi oluşturmuyor. Açıklamada bölgede tahliye yapılmasının öncelikleri olmadığı belirtildi. 

Rusya'daki tüm nükleer endüstrisini yöneten, Mersin'deki Akkuyu Nükleer Santrali'ni de yapacak olan şirket Rosatom, Mayak'ta Ruthenium 106'yı açığa çıkaracak yeni bir kazanın olmadığını açıkladı. Şirket, Rusya'da  bazı bölgelerde radyoaktivitenin göreceli olarak yükseldiğini ancak Rusya dışında yoğunlukların daha fazla olduğunu ifade etti. Açıklamada "Rus nükleer endüstrisinin hiçbir kuruluşunda standart normların üzerinde radyasyona rastlanmamıştır" denildi.

NÜKLEER KAZA 30 YIL GİZLENDİ

Ural Dağları üzerinden, Türkiye'nin kuzeybatısı kıyısını da içine alarak Avrupa'ya yayılan radyasyon bulutunun kaynağı Mayak, 1948'de Rosatom tarafından kurulmuş, Sovyet döneminde nükleer silah yapımında kullanılan plütonyum izotopunu üreten bir tesisti.

1957'de bir nükleer atık tankının patlamasıyla yaşanan ve radyoaktif bulutu 52 bin kilometrekareye yayılan nükleer kaza, 1990'lara kadar saklandı ve bu süreçte zenginleştirme sırasında radyasyon bulaşan atık su bölgedeki Teça Nehri'ne bırakıldı ve nehir sularından çok sayıda insan etkilendi. 

Mayak kazası, Ukrayna'daki Çernobil ve Japonya'daki Fukuşima'dan sonra en büyük nükleer felaketler arasında yer alıyor.

 ABD ile Rusya arasında yapılan nükleer silahsızlanma anlaşmasından sonra artık atık üretilmese de Çelyabinsk hâlen, dünyanın en ağır sanayi merkezlerinden ve en kirli bölgelerinden biri.