Yaptırım kamburunu atan İran'da yeni dönem: Fırsatlar ve engeller

Temmuz'da anlaşma geldi, Ocak'ta ise yeni dönem başladı: Dünya güçleriyle anlaşmaya varan İran üzerinde on yıllardan devam eden ambargo sonunda kalktı.

Peki dünyanın en büyük dördüncü petrol rezervine sahip olan ülkeyi şimdi ne gibi fırsatlar ve sorunlar bekliyor? 

Üzerindeki yaptırım perdesinin kalkmasının ardından İran dünyanın en gözde ekonomilerinden biri haline geldi.

14 Temmuz 2015 İran ile dünya güçlerinin nükleer anlaşmaya vardığı tarihi gün. Yaptırımların kalktığı tarih ise 17 Ocak 2016. İran için yeni bir dünyanın kapısını açan bu gelişmeyle yıllardır süren ambargoların ağır yükü hafifleyecek.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, yatırımcı görüşmelerinde kırmızı halılarla karşılanıyor ve milyar dolarlık anlaşmalar için CEO’larla toplantı masalarına oturuyor.

Avrupa’dan Çin’e, ABD’den Japonya’ya ülkeler İran ile ticari anlaşmalar yapmak için sıraya dizildi.

GENÇ VE EĞİTİMLİ NÜFUS

Peki İran ekonomisini bütün dünya için bu kadar çekici kılan ne?

İran 400 milyar dolar ile Suudi Arabistan’dan sonra Ortadoğu’nun en büyük ikinci ekonomisi.

Ruhani’nin İran’ın geleceği için ekonomik fırsatları yakalaması adına oluşturduğu bütçe taslağının büyüklüğü ise 102 milyar dolar.

77 milyonluk nüfusunun yüzde 30’u, 30 yaşın altında ve çoğunluğu eğitimli.

BÜYÜME ARTACAK

İran Merkez Bankası, bu yıl için ekonomisinin yüzde 3’ten daha az büyüyeceğini tahmin ediyor. Ancak bu oran yaptırımların kalkmasıyla önümüzdeki yıl yüzde 5 ya da 6’ya ulaşabilir. 2020’ye kadar hedeflenen yıllık büyüme ise yüzde 8.

Hatta İran şimdiden yaptırımlar yüzünden dondurulmuş 100 milyar dolarlık mal varlığının serbest kaldığını söylüyor.

BÜYÜK ENGEL: PETROL FİYATLARI

Diğer yandan İran ekonomisi için her şey güllük gülistanlık değil.

Hız almasının önündeki en büyük engel, düşen petrol fiyatları.

Yıllardır petrole olan bağımlılığını azaltmaya çalışan İran, bu yıl tahmin edilenden yüzde 25 daha az bir oranla petrolden 22.6 milyar dolar gelir elde etmeyi bekliyor.

Dünyanın dördüncü en büyük petrol rezervlerine sahip İran’ın yaptırımların ardından ilk hedefi üretimi günlük 500 bin varil, ardından 1 milyon varil artırmak. 2021’de bu rakamın 5.7 milyon varile ulaşması hedefleniyor.

İran, yaptırımlar yüzünden petrol gelirlerinden toplamda 160 milyar dolar kayba uğradığı için üretimini artırma stratejisinden vazgeçmeyi düşünmüyor.

Petrol yatakları, boru hatları ve üretim tesislerinin yaşlı olduğu iddia edilen İran’ın üretimini artırması için teknolojiye, altyapı yatırımlarına ve know-how’a ihtiyacı var. Bunun için de 5 yıl içinde 150 milyar dolarlık yabancı yatırım çekmeyi hedefliyor.