BUSINESSHT
21 05 2018, 14:29 Güncelleme: 15:05
Yükselen petrol fiyatları dolayısıyla enerji sektörünün duayen isminden Türkiye'ye uyarı geldi.
Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Fatih Birol, petrol fiyatları ile ilgili olarak Türkiye'nin gerçek önlemler almaması durumunda ciddi baskı göreceğini belirtti.
Bloomberg HT yayınına katılan Fatih Birol, enerji sektöründeki son gelişmeleri ve Türkiye'nin enerji politikasına ilişkin temel başlıkları değerlendirdi.
İşte Birol'un altını çizdiği noktalar:
PETROL SENEYE 100 DOLAR OLUR MU?
Buna iki aşamada cevap vereyim. Birincisi petrol piyasalarında son 6-7 ay içerisinde çok önemli iki değişiklik var. Bunlardan bir tanesi petrol talebinin çok hızlı bir şekilde büyümeye devam etmesi. İkincisi Viyana Antlaşması gereği OPEC ülkeleri ve Rusya üretimde belli bir kısıtlamaya gittiler. Bu bakımdan petrol fiyatlarında zaten piyasalarda bir daralma vardı. Bir de artık jeopolitika geri geliyor.
Burada iki noktaya dikkat çekmek gerekiyor. Birincisi ABD yönetiminin İran ile aldığı kararlar. İkincisi de Venezuella. Bu ikisi petrol fiyatlarının dahada artmasına neden olabilir. Olacaktır demiyorum ama olabilir. Şimdi İran dünyanın beşinci büyük petrol ihraçatcısı. Son derece önemli bir ülke. İranla ilgili yaptırımlar piyasaya nasıl yansıyacak bunu iyi görmemiz lazım. Bunun yanında Venezuella da çok önemli bir ülke. Venezuella'nın üretimi hızlı bir şekilde düştü. Mesela Chavez iktidara geldiği zaman Venezuella'nın üretimi 3,9 milyon varil civarındaydı. Şu anda 1,4 milyon varile düştü ve daha da düşebilir. Jeopolitikanın enerji ve petrol piyasasına geri dönmesi fiyatları şu an 80 dolar civarına getirdi.
TÜRKİYE'NİN CARİ AÇIĞI ÜZERİNDEKİ PETROL BASKISI
Türkiye'nin cari açığını etkileyen en önemli faktörlerden birisi petrol ve doğalgaz faturası. Yıllardan beri bunun altını çiziyorum. Fiyatların artması ve dolardaki değişmelerle birlikte bu fatura büyük olacak gibi gözüküyor. Ekonomi oldukça güzel bir şekilde gidiyordu. Ama bu belki de yeterli önlem alınmazsa enflasyona etkili bulunabilir. Tabii Türkiye yanlız değil bu konuda. Ben buraya gelmeden önce Hindistan Enerji Bakanı ile görüştüm. Hindistan daha da zor durumda bu konuda.
TÜRKİYE'NİN ENERJİ FATURASI
Türkiyenin enerji faturasında yeterli önlemler alınmazsa gerçekten baskı görüceğiz. Baskıyı önce petrol fiyatlarından görüyoruz sonra doğalgaz fiyatlarında. Doğalgaz ihtalat fiyatlarında kontratlılar büyük bir oranda petrol fiyatlarına endekslendiği için belli bir zaman sonra doğalgaz ithalat faturaları da artacak.
Türkiye olarak enerji açısından baktığımızda hem şanslı hem şanşsız konumdayız. Şanslıyız çünkü etrafımızda dünyanın en büyük petrol ve doğalgaz üreticileri var. Şanssızız çünkü bu böyle olduğu için ordaki jeopolitik gelişmeler bizi negatif olarak etkileyebilir. 12 Haziran'da çok önemli bir projeye imza atıyoruz. TANAP'ın açılması hem Türkiye için hem bölge için hem de dünya arz güvenliği için son derece önemi bir adım. Ama Türkiye'nin bence şu andaki mevcut durumda ve son derece kaygan bir jeopolitik bir düzlemde yapması gereken yumurtaların hepsini aynı sepete koymaması. Çeşitlendirme bence burdaki sihirli kelime. Mümkün olduğu kadar enerji türlerimizi çeşitlendirmeliyiz.
DOĞU AKDENİZ GAZI
Şimdi şöyle bir şey var enerjide. Petrolün ve doğalgazın yerin altında olması bir faktör. Bunun üretime geçip işlenmesi başka bir olay. İkisinin arasında bazı engeller var. Bunlardan birisi ekonomik, ikincisi ise jeopolitik. Doğu Akdeniz'e baktığımız zaman çok ciddi anlamda doğal gaz rezervleri var. Bunlardan bazıları Mısır'da. Zor sahası İsral'de gene Kıbrıs civarında. Fakat ben orada çıkacak doğal gazın büyük bir kısmını o ülkelerin kendi taleplerini öncelikle karşılayacağını düşünüyorum bu bir. İkincisi ihracat konusuna gelirsek esasında dünya gaz konjoktörü içerisinde talihsiz bir zamana denk geldi. Şu anda Amerika'daki kaya gazı devrimi ile birlikte ve Avusturalya'da çok büyük bir oranda sıvılaşmış doğalgazın gelmesi ile birlikte piyasada gaz çokluğu var.
Bu gibi projelerin, çok büyük kaynaklar gerektiren projelerin ekonomik olarak hemen hayata geçmesi ihracat açısından son derece kolay değil bu birinci engel.
İkinci engel de jeopolitik. Bu bakımdan ben görüşümde ısrar ediyorum. Doğu Akdeniz gazının çok kısa süre içerisinde dünyada gaz piyasalarında ciddi bir etki yapacağını düşünmüyorum. Uzun dönemde ne olur onu bilmiyoruz.
TÜRKİYE VE NÜKLEER ENERJİ
Türkiye için nükleer enerji aspirin gibi yani her derde deva. Eğer iyi bir şekilde dizayn edilirse iyi bir teknoloji ile yapılırsa hem cari açığımızın azalmasında hem karbondiyoksit emisyonlarının kontrol altında tutulmasında etkili. Üçüncüsü de ülkenin genel güvenliği açısından da bence son derece önemli bir teknoloji ama seçimlerimizi iyi yapmamız lazım. Kimlerle hangi teknolojilerle hangi şartlar altında çalışacağımızı bulmamız lazım.
TRUMP VE İRAN ADIMI
İran son derece önemli bir enerji ülkesi. Dünyanın beşinci büyük ihracatçısı. Şu anda 2,5 milyar varillik ihracatı var. İhracat yaptığı ülkeler Çin, Japonya, Kore, Türkiye, Hindistan ve bir çok avrupa ülkeside var.
Trump'ın İran adımının ne kadar etkili olacağı ülkelerin tutumuna bağlı. Açıklamaya baktığınızda 180 günlük bir adaptasyon dönemi var. AB Enerji Komitesi bu hafta sonu Tahran'daydı. Taraflarla devamlı irtibat halindeyiz. Umarım çok fazla zarar görmeden petrol piyasalarında sorun çözülür.
