SERVET YEŞİLYURT
21 02 2018, 11:26 Güncelleme: 11:45
Asya-Pasifik bölgesinin en hızlı büyüyen bazı ekonomilerinin arasındaki ticari engelleri kaldırmaya yönelik anlaşmanın nihai versiyonu yayımlandı. Böylece Trans-Pasifik ticaret anlaşmasının ABD olmadan da hayata geçmesi artık çok yakın.
Reuters’ın haberine göre, anlaşmanın nihai versiyonunda 20’den fazla hüküm ya askıya alındı ya da değiştirildi. Bunlar arasında ABD’nin baskısıyla konulan fikri mülkiyet haklarıyla ilgili düzenlemeler de bulunuyor.
CPTPP olarak kısaltılan, küresel ticarette bir dönüm noktası olacak bu anlaşmanın tam adı Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pasific Partnership (Kapsayıcı ve İlerici Transpasifik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı).
Müzakere süreci geçen Başta ABD dahil 12 ülkeyle başlamıştı. Ancak yılın başlarında, Amerika’daki istihdamı korumak gerekçesiyle Başkan Trump’ın ülkesini çekmesiyle anlaşma bir süre sürüncemede kalmıştı.
Kalan 11 ülke Japonya’nın liderliğinde anlaşmayı ocak ayında revize etmiş ve anlaşmanın adını CPTPP olarak değiştirmişti; anlaşmanın önceki adı Trans-Pasifik Ortaklığı’ydı (TPP). Anlaşmanın 8 Mart’ta Şili’de imzalanması bekleniyor. Yeni Zelanda Ticaret Bakanı David Parker anlaşmanın büyük olasılıkla ya 2018’in sonunda ya da 2019’un ilk yarısında yürürlüğe gireceğini belirtti.
ABD’nin yöneldiği daha korumacı ekonomi politikalarını dengeleme düşüncesi, üye ülkeleri motive eden önemli bir etken oldu. Varılan anlaşmanın başarılı olmasıyla, ABD’nin de yeniden katılımını sağlayacağı umuluyor. ABD Başkanı Trump da geçen ay Dünya Ekonomi Forumu’nda yaptığı konuşmada, anlaşmaya daha iyi şartlar olursa katılabileceklerinin sinyalini vermişti. Ancak Yeni Zelanda Ticaret Bakanı Parker, ABD’nin gelecek birkaç yıl içinde anlaşmaya katılmasını pek mümkün görmediğini söyledi. Çünkü Parker’a göre, bütün üye ülkelerin nihai versiyonda askıya alınan hükümleri yeniden yürürlüğe sokmakta görüş birliğine varmaları garanti değil.
ABD, özellikle tıbbi ilaçlara ilişkin fikri mülkiyet haklarının korunmasının güçlendirilmesini istemiş ve bu amaçla bir takım hükümler anlaşmaya sokulmuştu. Birçok ülke bu durumun ilaç maliyetini yükselteceğinden kaygı duyuyordu. Anlaşmaya taraf 11 ülkenin ABD’nin bu yöndeki taleplerini öngörülebilir gelecekte kabul etmesi beklenmiyor.
Anlaşmaya taraf olan 11 ülkenin gayrisafi hasılasının toplamı toplam 10 trilyon dolar. Bu da küresel GSYH’nin yüzde 13’üne denk geliyor. ABD anlaşmadan çekilmeseydi bu oran yüzde yaklaşık 40 olacaktı. Anlaşmanın bir dğer dikkat çekici tarafı Çin’in üye ülkeler arasında yer almaması... Anlaşmanın imzacıları şu ülkelerden oluşuyor: Avustralya, Brunei, Kanada, Şili, Japonya, Malezya, Meksika, Yeni Zelanda, Peru, Singapur ve Vietnam. Tayland, Endonezya, Filipinler, Tayvan ve hatta İngiltere de CPTPP’ye katılma niyetleri olduğunu belirten ülkeler arasında bulunuyor.
Bloomberg’ün konuya ilgili bir haberinde yer verdiği bir incelemeye göre anlaşma, üye ülkelerin GSYH’sine olumlu katkıda bulunacak. Tokyo’daki Waseda Üniversitesi’nden Profesör Şuciro Urata’nın analizine göre 2030 kadar 11 ülkenin her birinin milli geliri anlaşma sayesinde ortalama yüzde 1 kadar artabilir.
Anlaşmanın ekonomik bakımdan en büyük ülkesi Japonya ve müzakerelerde lokomotif görevini gören ülke de Japonya oldu. Ulusal güvenlik konusunda ABD’ye bağımlı olan ülke, bu anlaşmayı başarıya ulaştırarak kendi yolunu açabilecek güçte olduğunu da gösteriyor. Japonya ayrıca, Asya-Pasifik bölgesinde kurallara dayalı bir ekonomik düzeni savunarak, başka bir ticaret anlaşmasının peşinde olan Çin’in dominant pozisyonunu dengelemeyi amaçlıyor.
CPTTP’ye katılmaya yönelik ciddi bir göstermeyen Çin, Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık (Regional Comprehensive Economic Partnership - RCEP) adında bir başka ticaret anlaşması için müzakereleri sürdürüyor. RCEP müzakerelerine 16 ülke katılıyor: Avustralya, Brunei, Kamboçya, Çin, Hindistan, Endonezya, Japonya, Laos, Malezya, Myanmar, Yeni Zelanda, Filipinler, Singapur, Güney Kore, Tayland ve Vietnam.
Avustralya, Brunei, Japonya, Malezya, Yeni Zelanda, Singapur ve Vietnam hem CPTTP hem de RCEP’de bulunuyor.
